از اگزما چه می دانید؟

اگزما چیست؟

اگزما یا درماتیت اتوپیک یک بیماری مزمن پوستی است که در پی ابتلا به آن؛ پوست دچار التهاب، خارش و تحریک می‌شود و به نظر می‌رسد که بیشتر روی صورت، دست‌ها و پاها به وجود می‌آید اما می‌تواند روی هر نقطه دیگری از بدن نیز ایجاد شود که گاه به شکل تاول، جوش چرکدار، کورک و بثورات چرکی پوست خود نمایی کند. که در بیشتر موارد علت ایجاد آن مشخص نیست. به جز درماتیت تماسی، که می‌توان علت آن در پاره‌ای از موارد مشخص نمود، بیشتر علل ایجاد اگزما نامشخص باقی مانده.

 

نشانه‌های اگزما

در مجموع قرمزی؛ ادم و تاول‌های ریز از خصوصیات تمام بثورات حاد اگزمایی است. زمانی که ضایعات “تحت حاد” می‌شوند، آرام آرام فروکش می‌کنند. در موارد مزمن، ضایعات،خشک شده و ضخامت پوست افزایش می‌یابد، خطوط پوست برجسته میگردد ومیزان رنگ دانه های پوست افزایش می‌یابد. در قسمت‌هایی که اگزما وجود دارد رنگ پوست تیره تر می‌شود. خارش و سوزش در تمام مراحل بثورات دیده می‌شود که باعث خراشیدگی و در نتیجه عفونت باکتریال ثانویه می‌شود.

انواع اگزما

سه نوع از انواع اگزما که تا حدودی عوامل خارجی در تشدید و تضعیف آن موثر است؛ شامل:

• اگزمای تماسی
• اگزمای اتوپیک
• اگزمای سبورئیت

اگزما تماسی یا درماتیت تماسی به دو دسته تقسیم می‌شوند:

الف) آن دست از اگزماهای تماسی، که در تماس اول با مواد ایجاد می‌شوند و در تمام افراد ضایعات اولیه آن به یک شکل ظاهر می‌شوند. اینگونه مواد شامل بعضی از مواد شیمیایی مانند اسیدها و الکالین‌ها است که باعث ایجاد تاول و ادم (ورم) در ناحیه تماس می‌شود.

علائم شبیه یک سوختگی می‌باشد اما در تماس‌های مکرر و طولانی مدت با یک ماده تحریک‌کننده ضعیف‌تر (مثل مواد شوینده و حلال‌ها) یک اگزمای تدریجی در افراد ظاهر ایجاد می‌کند که به صورت خشکی و افزایش ضخامت پوست، التهاب مزمن و خارش بوده و در نتیجه عفونت ثانویه بروز میکند.

دراین نوع درماتیت؛ علائم معمولا،درمحل تماس با مواد ایجاد می‌شود (بیشتر دستها و اندامی که در ماس بامواد است).

ب) در نوع دوم؛ درماتیت تماسی که نوعی افزایش حساسیت تاخیری است به وسیله آلرژن‌ها و تحریک کننده‌ها ایجاد می‌شود و ممکن است در تماس اول با ماده تغییری رخ ندهد بلکه پس از هفته‌ها یا سالها و بعد از تماس با مواد تحریک کننده ایجاد شود یعنی در تماس ها، ابتدا افراد حساس شده و تماس مجدد با این مواد؛ در عرض 48 ساعت باعث ایجاد اگزما می‌شود.

در این موارد فرد مبتلا می‌پرسد؛ که من مدت‌ها از این مواد استفاده می‌کردم پس چرا حالا دچار ضایعه شده‌ام؟! این همان افزایش حساسیت تاخیری هست.

 

از مواد شیمیایی دیگری که می توان نام برد موارد ذیل است:

• مواد پلاستیکی، اسپری های مو که ممکن است سبب ادم پلک ها شوند.
• رژ لب ها، که بیشتر لب تحتانی را تحریک می کنند.
• لاک های ناخن و پاک کننده های لاک(ممکن است در اثرتماس ناخن باصورت به ایجاد التهاب در صورت هم بیانجامد.)
• کرم های بی رنگ کننده که بیشتر در افراد با پوست تیره باعث تحریک می‌شوند. در ابتدا باعث کمی بی‌رنگ شدن پوست و به تدریج باعث ایجاد التهاب و بثورات و متعاقب آن، خود این مواد باعث افزایش رنگدانه در پوست می‌شود.
• داروها؛ مثل انواع قطره های چشمی که از گروه سولفانامیدها هستند.
• بی‌حس‌کننده‌های موضعی.
• بعضی از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی مانند نئومایسین.
• گیاهان و سبزیجاتی مثل کرفس، گوجه فرنگی، پوست پرتقال، سیر، پیاز و موارد دیگر مثل انبه.
• تماس با چوب خصوصا در افرادی که در جنگل یا صنایع چوب بری کار می‌کنند.

مدت و شدت ضایعات اگزما به تعداد دفعات و میزان و مدت تماس با مواد و همچنین به میزان حساسیت خود فرد و تکرار تماس که به مزمن شدن ضایعات منجر می‌شود، بستگی دارد. بایدتوجه داشت که مهمترین مسئله يافتن ماده‌ای است که حساسيت ايجاد ميکند و بايد ازآن پرهيز نمود. براي رفع التهاب در موارد حاد و تحت حاد بيماری، استفاده از ضدالتهاب‌های استروئيدي که توسط متخصص پوست توصيه مي شود مفید است.

استفاده از مرطوب‌کننده‌های مناسب (که خود باعث تحريک و اگزما نشوند) در تمامي مراحل درمان مفيد می‌باشد. اگزمايی سبورئيک است که در فصول سرد سال تشديد می‌شود، بيشتر به صورت مزمن بوده و همراه با قرمزی و پوسته‌های چرب (در مناطقی از پوست بدن که چرب می‌باشد) ظاهر می‌شود. در سنين بلوغ و ميانسالي بيشتر ايجاد می‌شود.

اگزماي سبورئيک

اگزماي سبورئيک در مردان بيشتر از زنان شايع است و همراه با عفونت دستگاه تنفسی و عواملی مثل چاقی، بيماری‌های ناتوان‌کننده، رژيم حاوی کربوهيدرات و چربی زياد تشديد می‌شود. در بيماران مستعد به آکنه نيز بيشتر ديده می‌شود.

علائم و نشانه‌های اگزمای سبورئيک

بيشتر نواحي پوشيده از مو،صورت،اطراف گوشها، کانال گوش، بين دوسينه، کتف، کشاله ران و زيربغل را درگير مي‌کند. در پوسته‌های چرب و شوره، همراه با قرمزی و خارش وجود دارد که به نواحي اطراف گوش و کانال گوش هم کشيده می‌شود. در ناحيه صورت؛ گونه‌ها، کناره بينی، ابروها و نواحی ريش درگيرست و با افزايش چربی پوست و قرمزی، پوسته‌های چرب ديده می‌شود.

دوره بيماری، مزمن و عودکننده است، همراه با افسردگی و استرس افزايش می‌يابد و بخار آب و سونا باعث تشديد اگزمای بيماران می‌شود. بيماران پس از حمام احساس خشکی شديد پوست و کشيدگی پوست کرده ولی چرب کردن پوست اين خشکی را رفع نمی‌کند. خارش نيز وجود دارد. در نوزادان از بدو تولد، پوسته‌های چرب چسبيده به سر و قرمزی گونه‌ها ديده می‌شود.

 

درمان اگزماي سبورئيک

به طور کلی کم کردن ترشح چربي در نوزادان شستشوی مرتب سر و صورت با شامپوهاي مناسب راه درماني ميباشد. مصرف لوسيونها و شامپوهای مناسب پوست‌های چرب، که توسط متخصص پوست تجويز می‌شود جهت درمان افرادبزرگسال مناسب است. فقط اين نکته بايد يادآوری شود که؛ اين اگزما عودکننده و مزمن مي‌باشد و ممکن است همراه با استرس شوره سر تشديد يابد. قارچ‌ها؛ روی پوسته‌های چرب اين بيماران رشد کرده و از اين جهت درمان‌های ضدقارچ موضعی در اين بيماران کارساز می‌باشد.

 

اگزمای اتوپيک

نوعي از اگزماست که بيشتر در افراد با سابقه فاميلي بيماري هاي آلرژيک مثل آسم، تب يونجه و کهير ايجاد مي‌شود. ۷۰ درصد بيماران مبتلا  به به درماتيت اتوپيک سابقه اين بيماری را در افراد فاميل خود ذکر مي‌کنند. اين نوع اگزما، در هر دو جنس ديده می‌شود.

 

علائم و نشانه‌های اگزماي اتوپيک

پوست افراد مستعد به اين اگزما خشک و تحريک پذير بوده و وقتي روي پوست اين افراد خراشي سطحي ايجاد کنيم ابتدا آن محل سفيد شده و سپس يک خط قرمز به جای می‌ماند.

آب و هوا در تشديد اين بيماري موثر است به طوريکه درفصل بهار و پاييز بيماری اين افراد تشديد مي‌شود. اين بيماري در دوره‌هاي مختلف زندگي به صور مختلف خود را نشان مي‌دهد. به طور معمول در شيرخواران پس از ۴ ماهگي به صورت قرمزي صورت، پيشاني، گونه‌ها، قسمت پايين چانه و ناحيه سر بروز مي کند، ولي اطراف دهان مبتلا نمي شود. در موقع تولد اگزما ديده نمي شود. بثورات قرمز ظريف بتدريج آبدار شده، سپس روي آن‌ها دلمه‌های کوچک ميبندد و ممکن است ضايعات به قسمت بالا تنه و ناحيه باسن و اندام‌ها گسترش يابد. خارش شديد بوده و در خواب شيرخوار اختلال ايجاد می‌کند. اين اگزما هنگام دندان درآوردن کودک و عفونت‌های تنفسی تشديد می‌شود.

در کودکی:

اگزمای اتوپيک همزمان با رشد کودک، به قسمتهايي از بدن مثل چين‌هاي آرنج، زانو و مچ دست و پا محدود مي‌شود. ابتدا ضايعات قرمز رنگ و خارش دار بوده و بعد به صورت خشکی پوست ظاهر می‌شوند و در اثر خارش، پوست ضخيم می‌شود. در موارد مزمن، پوست ناحيه مبتلا تيره و چرمی شکل مي‌شود.

 

در بزرگسالان:

اگزما در نواحي پيشاني و پلک ها، اطراف گردن و مچ دست و پا وجود دارد. اين افراد مستعد ابتلا به عفونت‌های پوستی و کاتاراکت (آب مرواريد) مي‌باشند. جهت درمان اين افراد، درمان عفونت‌هاي تنفسي و عفونت‌هاي ثانويه باکتريال پوستي و درمان خشکي پوست از اهميت برخوردار است.