نوار قلب

نوار قلب

الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب که به آن ECG یا EKG نیز گفته می‌شود، یک تست تشخیصی غیر تهاجمی است که سیستم الکتریکی قلب را برای ارزیابی بیماری قلبی ارزیابی می‌کند. ممکن است در طول زندگی به دلیل فشارهای عصبی و استرس یا به دلیل قرارگیری در برابر آلاینده‌های محیطی احساس کرده باشید که ضربان قلب نامرتب، شدید یا کند دارید. در این مواقع اولین پیشنهاد به شما انجام آزمایشات قلب مانند نوار قلب است.

بنابراین تصور انجام این دست آزمایشات برای گروه سنی بالای 50 سال و یا داشتن بیماری زمینه‌ای یک ساده‌انگاری است، چراکه اکنون آمارها نشان می‌دهد که افراد زیر 50 سال نیز گاها به بیماری‌های قلبی مبتلا شده و به انجام این دست آزمایشات نیاز پیدا می‌کنند. بنابراین توصیه شده است حتی اگر به بیماری قلبی خاصی دچار نیستید و یا در سنین 20 تا 40 سال قرار دارید حتما برای معاینات دوره‌ای قلب اقدام کنید. در ادامه این نوشتار به چیستی آزمایش نوار قلب و چرایی انجام آن پرداخته‌ایم:

آزمایش الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب چیست؟

الکتروکاردیوگرام یک آزمایش ساده و بدون درد است که فعالیت الکتریکی قلب را اندازه‌گیری می‌کند. هر ضربان قلب توسط یک سیگنال الکتریکی تحریک می‌شود که از بالای قلب شروع شده و به پایین می‌رود. مشکلات قلبی اغلب بر فعالیت الکتریکی قلب تاثیر می‌گذارد. متخصص قلب می‌تواند داده‌های این آزمایش را تجزیه و تحلیل کند تا درک بهتری از ضربان قلب و ریتم قلب داشته باشد، همچنین می‌تواند برخی از انواع بیماری‌های ساختاری قلب را شناسایی و کارایی قلبی را ارزیابی کند. توجه داشته باشید دستگاه EKG برق تولید نمی‌کند. در عوض، فعالیت الکتریکی را هدایت و اندازه‌گیری خواهد کرد.

چرا باید این آزمایش را انجام دهیم؟

ECG یکی از رایج ترین آزمایشات قلب است که تنها راه برای کشف مشکلات خاص در تکانه‌های الکتریکی قلب به شمار می‌رود. دلایل متعددی وجود دارد که ممکن است فردی به نوار قلب احتیاج پیدا کند، از جمله ضربان قلب نامنظم، تنگی نفس هنگام فعالیت، فشار خون بالا، تپش قلب.

همچنین این آزمایش می‌تواند راهی مفید برای رد کردن مشکلات باشد. اگر پزشک نوار قلب را توصیه کرد، آن را به عنوان یک بررسی اساسی در نظر بگیرید.

چه زمانی باید EKG انجام شود؟

در صورت مشاهده علائم یا علائمی که ممکن است نشان دهنده مشکل قلبی باشد، پزشک ممکن است EKG را توصیه کند، از جمله:

• درد در قفسه سینه
• مشکل در تنفس
• احساس خستگی یا ضعف
• تپش قلب، تاکی کاردی (ضربان قلب سریع)
• ضربان نامنظم قلب یا آریتمی
• صداهای غیر معمول
• برادی کاردی (ضربان قلب کند)

اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی قلب به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دهد که آیا حفره‌های قلب بیش از حد بزرگ هستند یا بیش از حد کار می‌کنند. در موارد دیگر، EKG می‌تواند به تعیین علت علائم و نوع درمان کمک کند.

اگر سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارید، ممکن است پزشک برای بررسی علائم اولیه بیماری قلبی، EKG را نیز تجویز کند. صرف نظر از سن، مهم است که از علائمی که ممکن است نشان دهنده مشکل قلبی باشد آگاه باشید و با پزشک در مورد برنامه ریزی احتمالی EKG صحبت کنید.

لازم به ذکر است که  قبل از هر نوع جراحی قلب، از جمله جراحی برای قرار دادن ضربان ساز، نوار قلب نیز لازم است. علاوه بر این قبل از هر گونه عمل جراحی که شامل بیهوشی عمومی می‌شود، ECG قبل از عمل ضروری است. زیرا بیماری قلبی خطر عوارض جانبی ناشی از بیهوشی را افزایش می‌دهد. این آزمایش همچنین به متخصصان بیهوشی کمک می‌کند تا داروهای بیهوشی و نظارت بر جراحی را برنامه‌ریزی کنند.

آیا آزمایش نوار قلب خطرآفرین است؟

ECG یک آزمایش بی‌خطر است که عوارضی برای سلامتی ایجاد نمی‌کند و هیچ شرایط پزشکی مرتبط با خطرات یا عوارض جانبی ECG وجود ندارد.

با این حال، برخی از افراد ممکن است در جایی که الکترودها قرار داده شده‌اند راش پوستی را تجربه کنند، اما معمولاً بدون درمان برطرف می‌شود.

آماده شدن برای انجام آزمایش نوار قلب

هنگام آماده شدن برای EKG باید چند نکته را در نظر گرفت، از جمله:

• خارج کردن هر گونه اشیاء فلزی مانند جواهرات (برداشتن جواهرات به اتصال ایمن‌تر الکترودها کمک می‌کند.)
• اجتناب از نوشیدن آب سرد قبل از آزمایش (نوشیدن آب سرد می‌تواند باعث تغییراتی در الگوهای الکتریکی ثبت شده در تست شود)
• پرهیز از انجام فعالیت شدید مثل ورزش (ورزش می‌تواند ضربان قلب شما را افزایش دهد و بر نتایج آزمایش تاثیر بگذارد)
• قرارگیری در دمای مناسب و جلوگیری از سرد شدن بدن
• تراشیدن موهای سینه در مردان

در طول انجام آزمایش قلب

EKG سریع، بدون درد و بی‌ضرر است. چند مرحله در طول آزمایش وجود دارد:

1. پس از پوشیدن لباس مخصوص آزمایش، یک تکنسین حدود 10 الکترود نرم را با یک ژل به سینه، بازوها و پاها متصل می‌کند. این الکترودها به سیم‌هایی که به دستگاه EKG متصل هستند متصل می‌شوند.
2. در مردان اگر موی این نواحی که الکترودها متصل هستند تراشیده نشده باشند، تکنسین ممکن است آنها را برای بتراشد.
3. در طول آزمایش، باید روی میز دراز و به طور طبیعی نفس بکشید.
4. در طول آزمایش نباید صحبت کنید.
5. دستگاه فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند و نتایج را روی نمودار نشان می‌دهد.
6. پس از اتمام آزمایش، الکترودها برداشته می‌شود. کل روش باید حدود 10 دقیقه طول بکشد.

بعد از EKG چه اتفاقی می‌افتد؟

به طور معمول، پس از انجام آزمایش EKG مراقبتی توصیه نمی‌شود مگر اینکه پزشک با توجه به نتیجه آزمایش دستوراتی را به بیمار ارائه دهد. نتایج آزمایش معمولاً فوراً در دسترس است و پزشک ممکن است آنها را با شما بررسی کند.

تفسیر نتایج EKG یا نوار قلب

اگر نوار قلب نتایج طبیعی را نشان دهد، پزشک احتمالاً در همان روز در طول ویزیت یا در یک ویزیت بعدی، آنها را با بیمار بررسی می‌کند.

اگر نتایج غیرطبیعی به نظر برسند یا علائمی از هرگونه مشکل سلامتی را نشان دهند، پزشک باید فورا جلسه ویزیت را برای بررسی مشکلات و ارزیابی سلامتی قلب با بیمار تعیین کند. علائم ناهنجاری‌هایی که ممکن است در EKG ظاهر شوند می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• ضربان قلب نامنظم
• نقایص قلبی از جمله بزرگ شدن قلب، کمبود جریان خون، یا نقایص مادرزادی
• مشکلات الکترولیت
• انسداد عروق
• بیماری عروق کرونر

اگر آزمایش نشانه‌هایی از این ناهنجاری‌ها را نشان دهد، پزشک گزینه‌هایی را برای بهبود وضعیت قلب بررسی خواهد کرد که ممکن است شامل تجویز دارو یا پیشنهاد تغییرات در سبک زندگی مانند اصلاح رژیم غذایی یا ورزش بیشتر باشد.

EKG غیر طبیعی چیست؟

همانطور که در بالا اشاره شد الکتروکاردیوگرام (EKG) فعالیت الکتریکی قلب را اندازه گیری می‌کند. این آزمایش غیرتهاجمی می‌تواند جنبه‌های زیادی را اندازه‌گیری کند.

EKG می‌تواند هرگونه اختلال احتمالی را اندازه‌گیری کند. به خاطر داشته باشید از آنجایی که EKG جنبه‌های مختلف عملکرد قلب را ارزیابی می‌کند، نتایج غیرطبیعی می‌تواند نشانه‌ای از چندین موضوع باشد. که شامل:

• نقص یا ناهنجاری در شکل و اندازه قلب: یک EKG غیرطبیعی می‌تواند نشان دهد که یک یا چند ناحیه از دیواره‌های قلب بزرگ‌تر از دیگری است. این اختلال می‌تواند نشان دهد که قلب برای پمپاژ خون سخت‌تر از حد معمول کار می‌کند.
• عدم تعادل الکترولیت: الکترولیت‌ها ذرات رسانای الکتریسیته در بدن هستند که به حفظ ریتم عضله قلب کمک می‌کنند. پتاسیم، کلسیم و منیزیم الکترولیت هستند. اگر الکترولیت‌های نامتعادل باشند، ممکن است EKG غیرطبیعی داشته باشید.
• حمله قلبی یا ایسکمی: در طول حمله قلبی، جریان خون در قلب تحت تاثیر قرار می‌گیرد و بافت قلب می‌تواند شروع به از دست دادن اکسیژن کرده و یا دچار مرگ شود. در نهایت این بافت جریان الکتریسیته را هدایت نمی‌کند که می‌تواند باعث EKG غیر طبیعی شود. ایسکمی یا کمبود جریان خون نیز ممکن است باعث EKG غیرطبیعی شود.
• اختلالات ضربان قلب: ضربان قلب معمولی انسان بین 60 تا 100 ضربه در دقیقه (bpm) است. EKG می‌تواند تعیین کند که ضربان قلب خیلی سریع یا خیلی کند است.
• اختلالات ریتم قلب: قلب معمولاً با یک ریتم ثابت می‌تپد. EKG می‌تواند نشان دهد که قلب بدون ریتم یا توالی می‌تپد.
• عوارض جانبی دارو: مصرف برخی داروها می‌تواند بر ضربان و ریتم قلب تأثیر بگذارد. گاهی اوقات، داروهایی که برای بهبود ریتم قلب تجویز می‌شوند، می‌توانند اثر معکوس داشته باشند و باعث آریتمی‌ قلب شوند. نمونه‌هایی از داروهایی که بر ریتم قلب تأثیر می‌گذارند عبارتند از مسدودکننده‌های بتا، مسدودکننده‌های کانال سدیم و مسدود کننده‌های کانال کلسیم.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

چندین علامت می‌تواند نشان دهد که ممکن است برای تعیین اینکه آیا قلب شما به طور طبیعی کار می‌کند یا خیر، نیاز به EKG داشته باشید. اگر این علائم را تجربه کردید به دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی باشید:

• درد یا ناراحتی قفسه سینه
• مشکل در تنفس
• تپش قلب یا احساس ضربان عجیب قلب
• احساس ضعف و غش
• قلب تپنده
• فشرده شدن سینه
• ضعف ناگهانی

پیگیری آزمایش قلب

در حالی که ECG می‌تواند تشخیصی واضح از بیماری‌های قلبی، مانند آریتمی قلبی را رائه دهد، اغلب به عنوان یک آزمایش غربالگری استفاده می‌شود. بنابراین، ناهنجاری‌هایی که در ECG مشاهده می‌شوند، اغلب باید با آزمایش قطعی‌تری دنبال شوند تا تشخیص قطعی داده شود.

به عنوان مثال، اگر ECG نشان دهنده بیماری احتمالی عروق کرونر باشد، ممکن است به تست استرس یا کاتتریزاسیون قلبی نیاز باشد. اگر هیپرتروفی بطنی مشاهده شود، اغلب برای بررسی بیماری‌هایی مانند تنگی آئورت یا سایر ناهنجاری‌های ساختاری، اکوکاردیوگرافی لازم است.

سوالات متداول

تفاوت بین نوار قلب و اکوکاردیوگرام چیست؟

الکتروکاردیوگرام آزمایشی است که با قرار دادن الکترود روی قفسه سینه، بازوها و پاها برای ثبت فعالیت قلب انجام می‌شود. این آزمایش برای تشخیص ضربان قلب نامنظم و آسیب به ماهیچه یا بافت قلب استفاده می‌شود. اکوکاردیوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا برای گرفتن عکس از قلب استفاده می‌کند. این آزمایش برای دیدن اینکه قلب چقدر خون را خوب پمپاژ می‌کند و برای تشخیص لخته شدن خون، از جمله موارد دیگر، استفاده می‌شود.

الکتروکاردیوگرام (ECG) چگونه بر روی زنان انجام می‌شود؟

الکتروکاردیوگرام بدون توجه به جنسیت انجام می‌شود. الکترودها روی قفسه سینه، بازوها و پاها قرار می‌گیرند و فعالیت الکتریکی قلب روی یک نمودار ثبت می‌شود. با این حال، نتایج در زنان به دلیل این واقعیت که زنان ضربان قلب اولیه سریع‌تری و سایر تفاوت‌ها در ریتم قلب نسبت به مردان دارند، متفاوت تفسیر می‌شود.

هزینه آزمایش نوار قلب

ECG یکی از متداول‌ترین آزمایش‌هایی است که در پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد، زیرا می‌تواند انواع زیادی از بیماری‌های قلبی را غربالگری کند. دستگاه های انجام نوار قلب در اکثر مراکز پزشکی در دسترس هستند، چراکه این آزمایش ساده، ایمن و نسبتاً ارزان است. با این وجود ممکن است هزینه مراکزی که این آزمایش را انجام می‌دهند متفاوت باشد. از این رو می‌تواند برای دریافت اطلاعات در این زمینه با شماره 02188558601 تماس حاصل کنید یا از طریق شما واتساپ 09214975371 با مشاورین مرکز قلب و دیابت اکسیر ارتباط برقرار کنید.

سخن پایانی

اگر نوار قلب را به‌عنوان یک آزمایش روتین انجام می‌دهید، بهتر است پزشک خود را از ECG‌های قبلی مطلع کنید و آزمایشات قبلی خود را نگه دارید تا در صورت انجام آزمایش‌های بعدی، آن‌ها را به پزشک متخصص قلب نشان دهید. این امر می‌تواند به پزشک متخصص قلب شما اجازه دهد تا تغییرات را در طول زمان مقایسه کند.

منابع :

https://en.wikipedia.org/wiki/Electrocardiography

https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/ekg/about/pac-20384983

خدمات