ایست ناگهانی قلب

ایست قلبی چیست؟

ایست قلبی در واقع از دست دادن ناگهانی عملکرد قلب، تنفس و هوشیاری است این وضعیت معمولاً به دلیل مشکلی در سیستم الكتریكی قلب ایجاد شده كه عمل پمپاژ قلب را مختل کرده و جریان خون در بدن را متوقف می‌سازد ایست قلبی ناگهانی به معنای حمله قلبی نیست با این حال، یک حمله قلبی گاهی اوقات می‌تواند یک اختلال الکتریکی ایجاد کند که منجر به ایست قلبی ناگهانی می‌شود. اگر این عارضه بلافاصله درمان نشود، ایست قلبی ناگهانی می‌تواند منجر به مرگ شود. درمان این بیماری با مراقبت‌های پزشکی سریع و مناسب امکان‌پذیر است. احیای قلبی ریوی (CPR)، استفاده از دفیبریلاتور یا حتی فقط تنفس مصنوعی می‌تواند شانس زنده ماندن را تا مراجعه به بیمارستان بیشتر کند، البته باید تحت نظر پزشک مصرف شود.

گاهی عبارت‌های پزشکی می‌تواند برای عموم مردم معنایی یکسان داشته باشد که نداشتن آگاهی افراد را در مواجهه با آنها مستاصل می‌کند. برای مثال تفاوت حمله قلبی و سکته قلبی برای بسیاری از ما مشخص نبوده و علائم و نشانه‌های آن را نمی‌شناسیم، از این رو در صورت مشاهده این عارضه در اطرافیان و یا تجربه آن توسط خودمان دچار اشتباه و دلهره می‌شویم. بیماری‌های قلبی به دلیل شیوع بالایی که در سال‌های اخیر داشته‌اند بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند به طوری که رسانه‌های عمومی سعی در آگاهی بخشی پیرامون این دست بیماری‌ها دارند. در ادامه این دو بیماری را با یکدیگر مقایسه خواهیم کرد.

علائم و نشانه‌های ایست قلبی

علائم ایست ناگهانی قلب فوری و شدید است که شامل موارد زیر می‌شود:

فروپاشی ناگهانی
نبود نبض
اختلال تنفس
مختل شدن سیستم هوشیاری

بعضی اوقات علائم و نشانه‌های دیگری قبل از ایست قلبی رخ می‌دهد

عبارت‌اند از:

ناراحتی قفسه سینه
تنگی نفس
ضعف
تپش قلب

برای معاینه قلب چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت مشاهده هر یک از این علائم باید سریعا به مرکز درمانی مراجعه کرد:

درد یا ناراحتی در قفسه سینه
تپش قلب
ضربان قلب سریع یا نامنظم
خس خس سینه بدون دلیل
تنگی نفس
غش یا حالت نزدیک به آن
سبکی سر یا سرگیجه

علل بروز ایست قلبی

علت معمول ایست قلبی ناگهانی، ریتم غیر طبیعی قلب (آریتمی) است که در صورت ناکارآمدی سیستم الکتریکی قلب اتفاق می‌افتد. سیستم الکتریکی قلب میزان و ریتم ضربان قلب را کنترل می‌کند. غالباً این آریتمی‌ها مختصر و بی‌ضرر هستند، اما برخی از انواع آن می‌توانند منجر به ایست قلبی شوند. تکانه‌های الکتریکی سریع و نامنظم باعث می‌شود بطن قلب به جای پمپاژ خون بیهوده بلرزد.

شرایط قلبی که می‌تواند منجر به ایست ناگهانی قلب شود

ایست ناگهانی قلب می‌تواند حتی در افرادی رخ دهد که هیچ بیماری قلبی شناخته شده‌ای ندارند. با این حال، آریتمی قلب یکی از اصلی‌ترین دلایل ایست قلبی است. دلایل منتهی به آریتمی قلب دیگر عبارتند از:

بیماری عروق کرونر: در بیشتر موارد توقف ناگهانی قلبی برای افرادی که به بیماری عروق کرونر مبتلا هستند، رخ می‌دهد که در آن‌ها عروق خونی با کلسترول و رسوبات دیگر مسدود شده و باعث کاهش جریان خون در قلب می‌شوند.
حمله قلبی: در صورتی که حمله قلبی رخ دهد، اغلب در اثر بیماری شدید عروق کرونر، می‌تواند باعث فیبریلاسیون بطن و ایست ناگهانی قلب شود. همچنین، یک حمله قلبی می‌تواند بافت اسکار در قلب ایجاد کند. اتصال کوتاه الکتریکی در اطراف بافت اسکار می‌تواند منجر به ناهنجاری در ریتم قلب شود و حمله قلبی را به وجود آورد.
بزرگ شدن قلب (کاردیومیوپاتی): این بیماری در درجه اول زمانی اتفاق می‌افتد که دیواره‌های عضلانی قلب کشیده، بزرگ یا ضخیم شوند. از این رو عضلات قلب شکل ناهنجاری به خود می‌گیرند، وضعیتی که اغلب منجر به آریتمی می‌شود.
بیماری دریچه ای قلب: باریک شدن دریچه‌های قلب می‌تواند منجر به کشیدگی یا ضخیم شدن عضله قلب شود. هنگامی که محفظه‌ها به دلیل استرس ناشی از یک دریچه محکم یا ضعیف می‌شوند، خطر ابتلا به آریتمی را افزایش می‌یابد.
نقص قلب در بدو تولد وجود دارد (بیماری مادرزادی قلب): وقتی ایست قلبی ناگهانی در کودکان یا نوجوانان رخ می‌دهد، می‌تواند به دلیل بیماری مادرزادی قلب باشد. در بزرگسالانی که به دلیل نقص مادرزادی قلب جراحی اصلاحی انجام داده‌اند، هنوز هم خطر ایست قلبی ناگهانی وجود دارد.
مشکلات الکتریکی در قلب: در بعضی از افراد، مشکل در سیستم الکتریکی قلب است. به این موارد ناهنجاری‌های اولیه ریتم قلب گفته می‌شود و شامل مواردی مانند سندرم بروگادا و سندرم QT است.

ریسک فاکتور‌های ابتلا به ایست قلبی

از آنجا که ایست قلبی ناگهانی اغلب با بیماری عروق کرونر در ارتباط است، عواملی که افراد را در معرض خطر بیماری عروق کرونر قرار می‌دهد، می‌تواند آن‌ها را در معرض ایست قلبی ناگهانی نیز قرار دهد. این موارد عبارت اند از:

سابقه خانوادگی بیماری عروق کرونر
مصرف دخانیات
فشار خون بالا
کلسترول خون بالا
چاقی
دیابت
سبک زندگی غیر فعال

عوامل دیگری که ممکن است خطر ایست قلبی ناگهانی را افزایش دهند عبارتند از:

حمله قلبی قبلی
سابقه شخصی یا خانوادگی سایر اشکال بیماری قلبی، مانند اختلالات ریتم قلب، نقص مادرزادی قلب، نارسایی قلب و کاردیومیوپاتی
افزایش سن
جنسیت (مرد بودن)
استفاده از مواد مخدر غیرقانونی ، مانند کوکائین یا آمفتامین
عدم تعادل غذایی ، مانند سطح پایین پتاسیم یا منیزیم
آپنه انسدادی خواب
بیماری مزمن کلیوی

عوارض ایست قلبی

هنگامی که ایست ناگهانی قلب اتفاق می‌افتد، کاهش جریان خون در مغز باعث بیهوشی می‌شود. اگر ریتم قلب به سرعت به حالت طبیعی برنگردد، آسیب مغزی رخ می‌دهد و منجر به مرگ می‌شود. به طوری بازماندگان ایست قلبی ممکن است نشانه‌هایی از آسیب مغزی نیز داشته باشند.

راه تشخیص ایست قلبی

در تشخیص بیماری ایست قلبی آزمایشاتی که پزشک توصیه می‌کند شامل موارد زیر است:

الکتروکاردیوگرام (نوار قلب)

در هنگام نوار قلب، حسگرهایی (الکترودها) که می‌توانند فعالیت الکتریکی قلب را تشخیص دهند، به قفسه سینه و گاهی به اندام بیمار متصل می‌شوند. نوار قلب می‌تواند اختلالات در ریتم قلب را نشان داده یا الگوهای الکتریکی غیرطبیعی مانند فاصله QT طولانی را تشخیص دهد.

آزمایش خون

ممکن است تهیه نمونه‌ای از خون برای بررسی میزان سطح پتاسیم، منیزیم، هورمون‌ها و سایر مواد شیمیایی که می‌توانند بر عملکرد قلب تأثیر گذارند، توصیه شود. سایر آزمایش‌های خون می‌توانند آسیب قلبی و حملات قلبی را که به تازگی ایجاد شده اند را تشخیص دهند.

آزمایشات تصویربرداری

اشعه ایکس قفسه سینه: در این آزمایش پزشک اندازه و شکل قلب و عروق خونی آن را بررسی می‌کند. همچنین در تشخیص نارسایی قلبی نیز موثر است.
اکوکاردیوگرام: این آزمایش با استفاده از امواج صوتی تصویری از قلب ارائه می‌دهد. این تصویر می‌تواند منطقه ای از قلب که در اثر حمله قلبی آسیب دیده است، عدم پمپاژ خون و یا مشکلات دریچه‌های قلب را شناسایی کند.
کاتتریزاسیون کرونر: در طی این روش، یک رنگ مایع از طریق یک لوله باریک و طولانی (کاتتر) که از طریق یک شریان، معمولاً در بازو، به عروق قلب منتقل می‌شود. با پر شدن رنگ در عروق، عروق در اشعه ایکس و نوار ویدئویی قابل مشاهده می‌شوند و مناطق انسداد را نشان می‌دهد. در حالی که کاتتر در وضعیت خود قرار دارد، پزشک می‌تواند با باز کردن شریان (آنژیوپلاستی) و قرار دادن استنت برای باز نگه داشتن شریان، انسداد را درمان کند. این آزمایشات و آزمایش‌های دیگر، از جمله اسکن هسته ای، MRI، سی تی اسکن و کاتتریزاسیون قلب از مهمترین پیش بینی کننده‌های خطر ایست قلبی ناگهانی، ناتوانایی پمپاژ قلب هستند.

ایست ناگهانی قلب (AV) چه تفاوتی با حمله قلبی دارد؟

ایست ناگهانی قلب یک حمله قلبی (سکته قلبی) نیست. حملات قلبی زمانی اتفاق می‌افتد که انسداد یک یا چند شریان کرونر وجود داشته باشد و از دریافت خون کافی به میزان اکسیژن در قلب جلوگیری کند. اگر اکسیژن موجود در خون نتواند به عضله قلب برسد، قلب آسیب می‌بیند.

در مقابل، ایست ناگهانی قلب زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم الکتریکی قلب دچار اختلال شود و ناگهان بسیار نامنظم شود در این شرایط قلب به طرز خطرناکی سریع می‌تپد، بطن‌ها ممکن است لرزان شوند (فیبریلاسیون بطنی)، و خون به بدن تحویل داده نمی‌شود در چند دقیقه اول، بیشترین نگرانی این است که جریان خون به مغز به شدت کاهش یابد و فرد از هوش رود.

درمان ایست قلبی

درمان اضطراری شامل احیای قلبی ریوی (CPR) و دفیبریلاسیون است. CPR اکسیژن کافی را در ریه‌ها نگه می‌دارد و آن را به مغز می‌رساند تا زمانی که ریتم طبیعی قلب با شوک الکتریکی به قفسه سینه بازگردد (دفیبریلاسیون). دفیبریلاتورهای قابل حمل مورد استفاده پرسنل اورژانس یا دفیبریلاتورهای دسترسی عمومی (AED) ممکن است به نجات جان فرد کمک کند.

راه‌های پیشگیری از ایست قلبی چیست؟

داشتن سبک زندگی سالم
پرهیز از مصرف روانگردان‌ها ، کوکائین
پرهیز از الکل
ورزش منظم

نکته مهم: افرادی که سابقه خانوادگی توقف ناگهانی قلبی دارند و یا عوامل پر خطر در بیماری قلبی را رعایت نمی‌کنند همانند مصرف دخانیات یا الکل علاوه بر درمان‌های دارویی حتما باید چکاپ‌های کامل و منظم قلبی خود از قبیل ECG، تست ورزش و … را انجام دهند، مرکز تخصصی قلب و دیابت اکسیر با برخورداری از دستگاه‌های پیشرفته و پزشکان مجرب؛ همه روزه آماده خدمت رسانی به بیماران گرامی است.