پوکی استخوان

در بیماری پوکی استخوان (osteoporosis) استحکام استخوان کم شده و درنتیجه خطر شکستگی استخوان افزایش می یابد.

 استحکام استخوان به دو عامل اصلی بستگی دارد:

مقدار توده استخوان (تراکم استخوان) و کیفیت استخوان

مهم ترین علت شکستگی های استخوانی در سنین بعد از یائسگی در زنان و  افراد مسن، پوکی استخوان است. شکستگی های ناشی از پوکی استخوان، اغلب در استخوان ران ، مهره های ستون فقرات، و مچ دست اتفاق می افتد ولی هراستخوانی ممکن است در اثر پوکی استخوان بشکند. بعضی ازشکستگی های استخوان بویژه استخوان ران، می توانند باعث معلولیت دائمی شوند.

به پوکی استخوان   “بیماری خاموش  “نیز اطلاق می شود.

زیرا  معمولا بدون علامت به پیشرفت خود ادامه می دهد تا موقعی که یک استخوان دراز، مثل ران بشکند، یا اینکه یک یا چند مهره ستون فقرات بر اثر شکستگی دچار فشردگی شوند. شکستگی  مهره ها در ستون فقرات  می تواند با یک درد شدید پشت همراه باشد و یا اینکه علامت زیادی نداشته  و به تدریج قد بیمار کوتاه شود و یا تغییر شکل بصورت قوز در پشت  ظاهر شود. براثر پوکی استخوان ، استخوان ها چنان شکننده می شوند که بطور خودبخود و یا با یک ضربه مختصر مثل افتادن به زمین و یا حرکات معمولی نظیر خم شدن و بلند کردن اشیا و یا حتی سرفه کردن می شکنند.

بسیاری فکر می کنند که پوکی استخوان یک فرآیند طبیعی و غیرقابل اجتناب مربوط به پیری می باشد. اما امروزه، متخصصین معتقدند که پوکی استخوان تا اندازه زیادی قابل پیشگیری است. بعلاوه در افرادی که پوکی استخوان دارند، می توان از شکستگی های استخوان و پیشرفت بیماری جلوگیری کرد و خطر شکستگی های استخوانی بعدی را کاهش داد. گرچه قبلا پوکی استخوان را یک بیماری مربوط به افراد مسن می پنداشتند، ولی امروزه مشخص شده است که بیماری یا در سنین کودکی و جوانی به علت ناکافی بودن رشد و تکامل استخوان شروع می شود، و یا اینکه توده استخوانی در سنین بالاتر، بیشتر از حالات طبیعی از بین میرود.

شیوع پوکی استخوان وعواقب آن

پوکی استخوان، بسیار شایع تر از آن است که قبلا فکر می شد .شیوع این بیماری از کشوری به کشور  دیگر یا حتی در مناطق مختلف داخل یک کشور متفاوت است. بعنوان مثال در سال 2010 درآمریکا بیش از 10 میلیون نفر مبتلا به پوکی استخوان  بوده و حدود 18 میلیون نفر هم کاهش تراکم استخوان داشته که آنها را در معرض این بیماری قرار می دهد. پوکی استخوان علت یک و نیم میلیون شکستگی استخوان می شوند.

علت اینکه زنان بیشتر از مردان به پوکی استخوان مبتلا می شوند این است که مقدار تراکم استخوان زنان به طور متوسط 20 تا 30 درصد کمتر از مردان است همچنین زنان بعد از یائسگی به سرعت توده استخوانی خود را از دست می دهند.

عارضه ی مهم پوکی استخوان، شکستگی های استخوانی است.

مهمترین شکستگی ناشی از این بیماری، شکستگی استخوان ران است که درقسمت  بالای این استخوان و نزدیک مفصل ران اتفاق می افتد. این شکستگی احتیاج به بستری شدن در بیمارستان و عمل جراحی دارد. عوارض این نوع شکستگی زیاد است. علاوه بر معلولیت و وابسته شدن به دیگران، میزان مرگ و میر بعد از شکستگی ران در طی یک سال بعد از شکستگی به حدود 20 درصد می رسد.

شکستگی های شایع دیگر مربوط به ناحیه مچ دست و مهره های ستون فقرات می باشند. شکستگی های مهره ها، نیز منجر به معلولیت، کمردردهای مزمن و افزایش مرگ و میر در سنین بالا می شود.

در ایران، مطالعات محدودی که تا کنون  انجام شده، نشان می دهد که  مقدار متوسط تراکم استخوان افراد سالم در ایران از ژاپنی ها بیشتر و از آمریکائی ها کمتر است. هم چنین در یک مطالعه، که در چند استان کشورانجام شده، نشان می داده که 47 درصد زنان و 44 درصد مردان مسن تر از 50 سال دچار کمبود تراکم هستند. به طور کلی در دنیا بعد از سن 50 سالگی از هر سه زن، یک زن و از هر پنج مرد، یک مرد دچار پوکی استخوان هستند.

با توجه به اینکه در اکثر جوامع، اکنون افراد تا سنین بالاتری زنده می مانند؛ تعداد بیماران مبتلا به پوکی استخوان نیز زیادتر خواهد شد. از طرؾ دیگر چون در کشورهای پیشرفته روش های پیشگیری از پوکی استخوان را از سنین جوانی شروع می کنند، انتظار می رود در آینده، پوکی استخوان در کشورهای پیشرفته  کمتر و در کشورهای درحال توسعه زیادتر شود.