وظیفه دریچه قلب چیست و انواع آن کدامند؟

آشنایی با دریچه‌های قلب: نگهبانان جریان خون

برای درک بهتر افتادگی دریچه قلب، ابتدا باید با ساختار و عملکرد این محافظان حیاتی جریان خون در قلب آشنا شویم. قلب انسان از چهار حفره اصلی تشکیل شده است: دو دهلیز در بالا (راست و چپ) که خون را دریافت می‌کنند و دو بطن در پایین (راست و چپ) که خون را به سراسر بدن و ریه‌ها پمپ می‌کنند. بین این حفره‌ها و در مسیر خروج خون از بطن‌ها، چهار دریچه مهم قرار دارند که از بازگشت خون جلوگیری کرده و جریان یک‌طرفه آن را تضمین می‌کنند

دریچه قلب چیست؟ (توضیح آناتومی و عملکرد):

دریچه میترال (Mitral Valve):

واقع بین دهلیز چپ و بطن چپ، وظیفه دارد تا خون اکسیژن‌دار از ریه‌ها وارد بطن چپ شده و سپس از بازگشت آن به دهلیز چپ جلوگیری کند. این دریچه دارای دو لَت (Leaflet) است.

دریچه آئورتی (Aortic Valve):

در خروجی بطن چپ به آئورت (بزرگترین سرخرگ بدن) قرار دارد و اجازه می‌دهد خون اکسیژن‌دار به سراسر بدن پمپ شود و از بازگشت آن به بطن چپ ممانعت می‌کند. این دریچه دارای سه لَت هلالی شکل است.

دریچه سه لختی (Tricuspid Valve):

بین دهلیز راست و بطن راست قرار گرفته و خون بدون اکسیژن (وریدی) را از دهلیز راست به بطن راست هدایت می‌کند و از برگشت آن به دهلیز راست جلوگیری می‌کند. این دریچه دارای سه لَت است.

دریچه ریوی (Pulmonary Valve):

در خروجی بطن راست به سرخرگ ریوی قرار دارد و خون بدون اکسیژن را به سمت ریه‌ها برای تبادل گاز هدایت کرده و از بازگشت آن به بطن راست جلوگیری می‌کند. این دریچه نیز دارای سه لَت هلالی شکل است.

عملکرد طبیعی این دریچه‌ها به این صورت است که در زمان مناسب باز شده تا خون عبور کند و سپس به طور کامل بسته می‌شوند تا از بازگشت خون به حفره قبلی جلوگیری کنند. این باز و بسته شدن منظم و هماهنگ، جریان خون یک‌طرفه و کارآمد را در قلب تضمین می‌کند و برای رساندن اکسیژن و مواد مغذی به تمام نقاط بدن ضروری است. هرگونه اختلال در عملکرد این دریچه‌ها می‌تواند منجر به مشکلات جدی در گردش خون و در نتیجه، بیماری‌های قلبی شود.

در ادامه مقاله، به بررسی شایع‌ترین بیماری‌های دریچه‌ای قلب، از جمله گشادی (نارسایی)، تنگی و افتادگی دریچه‌ها خواهیم پرداخت و علائم، روش‌های تشخیص و درمان آن‌ها را مورد بحث قرار خواهیم داد.

بیماری‌های دریچه‌ای قلب: گشادی (نارسایی) و تنگی دریچه قلب

عملکرد صحیح دریچه‌های قلب برای گردش خون منظم و کارآمد ضروری است. هرگونه اختلال در ساختار یا عملکرد این دریچه‌ها می‌تواند منجر به بیماری‌های دریچه‌ای قلب شود. این بیماری‌ها به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

گشادی (نارسایی) دریچه قلب

گشادی یا نارسایی دریچه قلب زمانی رخ می‌دهد که دریچه به طور کامل بسته نمی‌شود و در نتیجه، مقداری از خون به حفره قبلی بازمی‌گردد. این بازگشت خون (رگورژیتاسیون) باعث می‌شود قلب برای جبران این نشت، سخت‌تر کار کند.

علل احتمالی گشادی دریچه‌های قلب (علت خراب شدن دریچه های قلب چیست؟):

• • • تب روماتیسمی: یک بیماری التهابی که می‌تواند پس از عفونت استرپتوکوکی گلو رخ دهد و به دریچه‌های قلب آسیب برساند.
    • اندوکاردیت عفونی: عفونت لایه داخلی قلب (اندوکارد) که می‌تواند دریچه‌ها را تخریب کند.
    • بیماری‌های مادرزادی قلب: برخی افراد با دریچه‌هایی متولد می‌شوند که به درستی شکل نگرفته‌اند.
    • تغییرات دژنراتیو: با گذشت زمان، دریچه‌ها ممکن است به دلیل فرسودگی و پیری دچار مشکل شوند.
    • بزرگ شدن قلب (کاردیومگالی): اتساع حفرات قلب می‌تواند بر عملکرد دریچه‌ها تأثیر بگذارد.
    • فشار خون بالا: فشار خون مزمن می‌تواند به مرور زمان به دریچه‌ها آسیب برساند.
    • بیماری‌های بافت همبند: برخی بیماری‌ها مانند سندرم مارفان می‌توانند ساختار دریچه‌ها را تحت تأثیر قرار دهند.
    • سکته قلبی: آسیب به عضله قلب ناشی از سکته می‌تواند عملکرد دریچه‌های متصل به آن را مختل کند.

علائم گشادی دریچه قلب و علائم بیماری دریچه‌ای قلب:

علائم نارسایی دریچه قلب باتوجه به شدت نشت و دریچه درگیر، متفاوت است. در موارد خفیف، ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد و بیماری تنها در معاینات پزشکی تشخیص داده شود. با پیشرفت نارسایی، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:

• • • خستگی و ضعف.
    • تورم در پاها و مچ پا.
    • سرگیجه یا سیاهی رفتن چشم.
    • درد قفسه سینه (در برخی موارد).
    • تپش قلب یا احساس ضربان قلب شدید.
    • تنگی نفس (به ویژه هنگام فعالیت یا دراز کشیدن).

آیا گشادی دریچه قلب باعث مرگ میشود؟ اگر دریچه قلب گشاد شود چه میشود؟

در موارد خفیف نارسایی دریچه قلب، معمولاً خطر جدی وجود ندارد و فرد می‌تواند زندگی نسبتاً طبیعی داشته باشد. با این حال، نارسایی شدید می‌تواند باعث افزایش فشار بر قلب، بزرگ شدن قلب و در نهایت نارسایی قلبی شود که یک وضعیت جدی و تهدیدکننده زندگی است. بنابراین، تشخیص و مدیریت صحیح نارسایی دریچه قلب اهمیت زیادی دارد.

گشادی دریچه قلب در بارداری چه عوارضی دارد؟

بارداری به خودی خود باعث افزایش حجم خون و فشار بر قلب می‌شود. در زنانی که از قبل دچار گشادی دریچه قلب هستند، بارداری می‌تواند علائم را تشدید کند و خطر نارسایی قلبی را افزایش دهد. مدیریت این وضعیت نیازمند مراقبت‌های ویژه و همکاری نزدیک بین متخصص قلب و متخصص زنان و زایمان است.

بهترین دارو برای گشادی دریچه قلب کدام است؟

هیچ بهترین داروی واحدی برای گشادی دریچه قلب وجود ندارد. درمان دارویی نارسایی دریچه قلب معمولاً بر کنترل علائم، کاهش فشار بر قلب و پیشگیری از عوارض متمرکز است. داروهای مورد استفاده ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• • • دیگوکسین برای کمک به پمپاژ قوی‌تر قلب.
    • بتا بلاکرها برای کاهش ضربان قلب و فشار خون.
    • داروهای مدر (دیورتیک‌ها) برای کاهش احتباس مایعات و تورم.
    • داروهای ضد انعقاد خون (در صورت وجود خطر لخته شدن خون).
    • داروهای مهارکننده ACE یا ARB برای کاهش فشار خون و فشار بر قلب.

توجه: مصرف هرگونه دارو باید تحت نظر و تجویز پزشک متخصص قلب صورت گیرد. خوددرمانی می‌تواند خطرناک باشد.

آیا ورزش برای گشادی دریچه قلب خطرناک است؟

توصیه‌های ورزشی برای افراد مبتلا به گشادی دریچه قلب به شدت بیماری و علائم آن‌ها بستگی دارد. در موارد خفیف، ممکن است انجام ورزش‌های سبک تا متوسط با نظر پزشک مجاز باشد. اما در موارد شدیدتر، ممکن است محدودیت‌هایی در فعالیت‌های بدنی لازم باشد. ورزش‌های سنگین که فشار زیادی بر قلب وارد می‌کنند، معمولاً توصیه نمی‌شوند. مشورت با متخصص قلب برای تعیین سطح مناسب فعالیت بدنی ضروری است.

تنگی دریچه قلب

تنگی دریچه قلب زمانی رخ می‌دهد که دهانه دریچه باریک می‌شود و عبور خون از آن به سختی انجام می‌گیرد. این امر باعث افزایش فشار در حفره قبل از دریچه تنگ شده و کاهش جریان خون به حفره بعدی می‌شود.

علل احتمالی تنگی دریچه‌های قلب:

• • • تب روماتیسمی: شایع‌ترین علت تنگی دریچه میترال و آئورتی در بزرگسالان.
    • بیماری‌های مادرزادی قلب: برخی افراد با دریچه‌های تنگ متولد می‌شوند.
    • کلسیفیکاسیون (رسوب کلسیم): با گذشت زمان، رسوب کلسیم می‌تواند باعث ضخیم شدن و تنگی دریچه‌ها شود (به ویژه دریچه آئورتی در افراد مسن).

علائم تنگی دریچه قلب در کودکان و بزرگسالان:

علائم تنگی دریچه قلب نیز باتوجه به شدت تنگی و دریچه درگیر، متفاوت است:

• • • • تپش قلب.
      • خستگی و ضعف.
      • سرگیجه یا غش کردن.
      • درد قفسه سینه (آنژین).
      • تنگی نفس: به ویژه هنگام فعالیت.
      • تورم در پاها و مچ پا (در موارد پیشرفته).
      • در کودکان، ممکن است علائمی مانند تغذیه ضعیف، تاخیر در رشد و کبودی لب‌ها و انگشتان دیده شود.

افتادگی دریچه قلب

افتادگی دریچه قلب (که معمولاً به افتادگی دریچه میترال اشاره دارد) وضعیتی است که در آن یک یا هر دو لَت دریچه میترال هنگام انقباض بطن چپ به داخل دهلیز چپ برآمده می‌شوند. در بسیاری از موارد، افتادگی دریچه میترال بی‌ضرر است و هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند.

افتادگی دریچه قلب خطرناک است؟ افتادگی دریچه قلب چه خطراتی دارد؟

در بیشتر افراد، افتادگی دریچه میترال خطرناک نیست و نیازی به درمان ندارد. با این حال، در برخی موارد، می‌تواند منجر به عوارضی شود از جمله:

• • آریتمی (ضربان قلب نامنظم).
  • اندوکاردیت عفونی (به ندرت).
  • در موارد بسیار نادر، سکته مغزی.
  • نارسایی میترال: نشت خون از بطن چپ به دهلیز چپ.

افراد مبتلا به افتادگی دریچه میترال معمولاً علائمی ندارند، اما در صورت وجود علائم، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• • سرگیجه.
  • خستگی.
  • اضطراب.
  • تپش قلب.
  • درد قفسه سینه.

مدیریت افتادگی دریچه میترال معمولاً شامل پیگیری منظم و در صورت وجود علائم یا عوارض، درمان دارویی یا به ندرت جراحی است.

علائم ناشی از بیماری‌های دریچه‌ای قلب (تجمیع و دسته‌بندی علائم)

همانطور که اشاره شد، علائم بیماری‌های دریچه‌ای قلب می‌توانند بسیار متنوع باشند و بسته به نوع دریچه درگیر، شدت بیماری و سرعت پیشرفت آن، در افراد مختلف متفاوت ظاهر شوند. در بسیاری از موارد خفیف، ممکن است فرد هیچ علامتی نداشته باشد و بیماری به طور اتفاقی در معاینات پزشکی تشخیص داده شود. با این حال، با پیشرفت بیماری، علائم زیر می‌توانند بروز کنند:

تنگی نفس (Dyspnea):

این علامت یکی از شایع‌ترین شکایات افراد مبتلا به بیماری‌های دریچه‌ای قلب است. تنگی نفس ممکن است در ابتدا فقط هنگام فعالیت بدنی سنگین رخ دهد، اما با پیشرفت بیماری، می‌تواند در فعالیت‌های سبک‌تر و حتی در حالت استراحت نیز احساس شود. تنگی نفس شبانه (Orthopnea) که فرد را مجبور می‌کند با چند بالش بخوابد یا در حالت نشسته احساس راحتی بیشتری کند، نیز از علائم مهم است.

خستگی و ضعف (Fatigue and Weakness):

کاهش جریان خون موثر به دلیل اختلال در عملکرد دریچه‌ها می‌تواند منجر به احساس خستگی و ضعف عمومی شود. فرد ممکن است در انجام فعالیت‌های روزمره نیز احساس ناتوانی کند.

تپش قلب یا ضربان قلب نامنظم (Palpitations or Arrhythmia):

احساس ضربان قلب شدید، تند، نامنظم یا به اصطلاح بال بال زدن قلب می‌تواند ناشی از تلاش قلب برای جبران اختلال عملکرد دریچه‌ها یا ناشی از آریتمی‌های ثانویه باشد.

سرگیجه یا سیاهی رفتن چشم (Dizziness or Syncope):

کاهش برون‌ده قلبی به دلیل نارسایی یا تنگی دریچه‌ها می‌تواند منجر به کاهش خونرسانی به مغز و در نتیجه سرگیجه، سبکی سر یا حتی غش کردن شود.

درد قفسه سینه (Chest Pain or Angina):

درد قفسه سینه که معمولاً به صورت فشارنده، سنگین یا سوزشی احساس می‌شود، می‌تواند ناشی از کاهش خونرسانی به عضله قلب (آنژین) به دلیل تنگی دریچه آئورت یا در موارد شدید سایر بیماری‌های دریچه‌ای باشد.

تورم در پاها و مچ پا (Edema):

نارسایی دریچه‌ها، به ویژه دریچه سه لختی، می‌تواند منجر به افزایش فشار در وریدهای سیستمیک و تجمع مایعات در اندام‌های تحتانی شود.

سرفه (Cough):

سرفه، به ویژه سرفه خشک و شبانه، می‌تواند ناشی از احتقان ریوی (جمع شدن مایع در ریه‌ها) به دلیل نارسایی دریچه میترال باشد.

احساس سنگینی یا پری در قفسه سینه:

برخی افراد ممکن است احساس سنگینی یا فشار غیر اختصاصی در ناحیه قفسه سینه داشته باشند.

توجه: وجود یک یا چند مورد از این علائم لزوماً به معنای ابتلا به بیماری دریچه‌ای قلب نیست و می‌تواند ناشی از سایر مشکلات پزشکی نیز باشد. با این حال، در صورت تجربه این علائم، مراجعه به پزشک برای بررسی دقیق ضروری است.

روش‌های تشخیص مشکل دریچه‌های قلب

تشخیص دقیق بیماری‌های دریچه‌ای قلب نیازمند ترکیبی از معاینه فیزیکی، بررسی شرح حال بیمار و استفاده از روش‌های تشخیصی مختلف است. مهم‌ترین این روش‌ها عبارتند از:

معاینه فیزیکی و سمع قلب (Physical Examination and Auscultation):

پزشک متخصص قلب در طول معاینه به صدای قلب شما با استفاده از گوشی پزشکی گوش می‌دهد. صداهای غیرطبیعی قلب مانند سوفل قلبی (Heart Murmur) می‌تواند نشانه‌ای از جریان خون غیرطبیعی ناشی از اختلال در عملکرد دریچه‌ها باشد. نوع، زمان و محل شنیده شدن سوفل می‌تواند اطلاعات مهمی در مورد نوع و شدت بیماری دریچه‌ای ارائه دهد.

الکتروکاردیوگرام (Electrocardiogram – ECG or EKG):

نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند و می‌تواند نشانه‌هایی از بزرگ شدن حفرات قلب، تغییرات ریتم قلب (آریتمی) یا آسیب به عضله قلب ناشی از بیماری دریچه‌ای را نشان دهد.

اکوکاردیوگرافی (Echocardiography – Echo):

اکو قلب یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی است که با استفاده از امواج فراصوت، تصاویر متحرکی از قلب و دریچه‌های آن ایجاد می‌کند. این تست اطلاعات بسیار ارزشمندی در مورد موارد زیر ارائه می‌دهد:

• • • اندازه حفرات قلب.
    • ضخامت دیواره‌های قلب.
    • ساختار و عملکرد دریچه‌ها (تنگی، گشادی، افتادگی).
    • جریان خون در داخل قلب و از طریق دریچه‌ها (با استفاده از داپلر اکو).
    • فشار در حفرات قلب و عروق بزرگ. اکوکاردیوگرافی اغلب اولین و مهم‌ترین تست تشخیصی در ارزیابی بیماری‌های دریچه‌ای قلب است.

عکس قفسه سینه (Chest X-ray):

تصویر حاصل از عکسبرداری قفسه سینه می‌تواند به اندازه کلی قلب، وجود احتقان ریوی (جمع شدن مایع در ریه‌ها) و وضعیت عروق بزرگ را نشان دهد که همگی می‌توانند در تشخیص و ارزیابی شدت بیماری دریچه‌ای کمک‌کننده باشند.

کاتتریزاسیون قلبی (Cardiac Catheterization):

این روش تهاجمی‌تر است و معمولاً در مواردی که اطلاعات بیشتری مورد نیاز باشد یا برای ارزیابی قبل از جراحی دریچه قلب انجام می‌شود. در این روش، یک لوله نازک (کاتتر) از طریق یک رگ خونی در بازو یا پا وارد قلب شده و فشار در حفرات قلب و عروق اندازه‌گیری می‌شود. همچنین، می‌توان از طریق کاتتر، تصاویر عروق کرونر (آنژیوگرافی) را نیز تهیه کرد.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی قلب (Cardiac Magnetic Resonance Imaging – MRI):

MRI قلب یک روش تصویربرداری پیشرفته است که می‌تواند تصاویر بسیار دقیقی از ساختار و عملکرد قلب و دریچه‌ها ارائه دهد. این روش معمولاً در موارد پیچیده یا زمانی که اطلاعات بیشتری از اکوکاردیوگرافی مورد نیاز باشد، استفاده می‌شود.

انتخاب روش تشخیصی مناسب بستگی به علائم بیمار، نتایج معاینه فیزیکی و نظر پزشک متخصص قلب دارد. اغلب، تشخیص بیماری‌های دریچه‌ای قلب با ترکیبی از این روش‌ها صورت می‌گیرد تا تصویر کاملی از وضعیت قلب و دریچه‌ها به دست آید و بهترین برنامه درمانی برای بیمار تعیین شود.

درمان بیماری‌های دریچه‌ای قلب

هدف از درمان بیماری‌های دریچه‌ای قلب، کاهش علائم، جلوگیری از پیشرفت بیماری، پیشگیری از عوارض جدی مانند نارسایی قلبی و بهبود کیفیت زندگی بیمار است. روش درمانی مناسب بسته به نوع دریچه درگیر، شدت بیماری، علائم بیمار و وضعیت سلامت کلی او تعیین می‌شود. به طور کلی، گزینه‌های درمانی شامل درمان دارویی، درمان‌های مداخله‌ای و جراحی دریچه قلب است.

درمان دارویی

در بسیاری از موارد بیماری‌های دریچه‌ای قلب، به ویژه در مراحل خفیف تا متوسط یا زمانی که جراحی فوری لازم نیست، درمان دارویی می‌تواند در کنترل علائم و کاهش فشار بر قلب موثر باشد. داروهای مورد استفاده بسته به نوع و شدت بیماری دریچه‌ای و علائم بیمار متفاوت است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• • داروهای مدر (دیورتیک‌ها): برای کاهش احتباس مایعات و تورم در پاها و ریه‌ها که ناشی از نارسایی قلبی ثانویه به بیماری دریچه‌ای است، استفاده می‌شوند.
  • داروهای مهارکننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE inhibitors) و مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین II (ARBs): این داروها به گشاد شدن عروق خونی و کاهش فشار خون کمک می‌کنند و بار کاری قلب را کاهش می‌دهند.
  • بتا بلاکرها: این داروها با کاهش ضربان قلب و فشار خون، فشار بر قلب را کم کرده و ممکن است در کنترل علائمی مانند تپش قلب و درد قفسه سینه موثر باشند.
  • داروی دیگوکسین: می‌تواند به تقویت قدرت انقباض عضله قلب کمک کند و در برخی موارد نارسایی قلبی ناشی از بیماری دریچه‌ای تجویز می‌شود.
  • داروهای ضد انعقاد خون (Anticoagulants): در بیمارانی که خطر لخته شدن خون دارند (مانند افراد دارای دریچه مصنوعی مکانیکی یا مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی ثانویه به بیماری دریچه‌ای)، برای پیشگیری از سکته مغزی و سایر عوارض ترومبوآمبولیک تجویز می‌شوند.
  • آنتی‌بیوتیک‌ها: در موارد اندوکاردیت عفونی، آنتی‌بیوتیک‌های قوی برای از بین بردن عفونت تجویز می‌شوند. همچنین، در برخی موارد خاص (مانند قبل از انجام برخی اقدامات دندانپزشکی یا جراحی در افراد با خطر بالای اندوکاردیت)، آنتی‌بیوتیک‌های پیشگیرانه تجویز می‌شوند.

نکته مهم: درمان دارویی معمولاً نمی‌تواند مشکل ساختاری دریچه را برطرف کند، اما می‌تواند به مدیریت علائم و کاهش فشار بر قلب کمک کند تا زمانی که درمان‌های مداخله‌ای یا جراحی در نظر گرفته شود. مصرف هرگونه دارو باید تحت نظر پزشک متخصص قلب باشد.

درمان‌های مداخله‌ای

در برخی موارد، به ویژه در تنگی دریچه‌ها، ممکن است از روش‌های مداخله‌ای برای بهبود عملکرد دریچه استفاده شود بدون نیاز به جراحی باز قلب. یکی از این روش‌ها عبارت است از:

• • بالون والولوپلاستی (Balloon Valvuloplasty): این روش معمولاً برای درمان تنگی دریچه میترال یا ریوی استفاده می‌شود. در این روش، یک کاتتر با یک بالون در نوک آن از طریق یک رگ خونی وارد قلب شده و بالون در محل دریچه تنگ شده باد می‌شود تا دهانه دریچه را بازتر کند. این روش کمتر تهاجمی از جراحی است اما ممکن است همیشه موثر نباشد و احتمال تکرار تنگی وجود دارد.

جراحی دریچه قلب

جراحی دریچه قلب ممکن است زمانی ضروری شود که بیماری دریچه‌ای شدید باشد، علائم بیمار با دارو کنترل نشود یا عوارضی مانند نارسایی قلبی در حال پیشرفت باشد. هدف از جراحی، ترمیم یا تعویض دریچه آسیب‌دیده است.

ترمیم دریچه (Valve Repair): در بسیاری از موارد، به ویژه در نارسایی دریچه میترال و سه لختی، جراحان ترجیح می‌دهند تا حد امکان دریچه طبیعی بیمار را ترمیم کنند ترمیم دریچه می‌تواند شامل بخیه زدن پارگی‌ها، برداشتن بافت اضافی، بازسازی ساختار دریچه یا سفت کردن حلقه اطراف دریچه (آنولوپلاستی) باشد ترمیم دریچه اغلب نتایج بهتری در بلندمدت دارد و خطر عوارضی مانند لخته شدن خون و نیاز به مصرف داروهای ضد انعقاد را کاهش می‌دهد.
تعویض دریچه (Valve Replacement): زمانی که ترمیم دریچه امکان‌پذیر نباشد یا موفقیت‌آمیز نباشد، دریچه آسیب‌دیده با یک دریچه مصنوعی جایگزین می‌شود. دو نوع اصلی دریچه مصنوعی وجود دارد:

دریچه‌های مکانیکی (Mechanical Valves): این دریچه‌ها از مواد مصنوعی بادوام ساخته شده‌اند و معمولاً طول عمر بسیار بالایی دارند. با این حال، بیمارانی که دریچه مکانیکی دریافت می‌کنند، باید به طور مادام‌العمر داروهای ضد انعقاد خون (مانند وارفارین) مصرف کنند تا از تشکیل لخته خون بر روی دریچه جلوگیری شود.

دریچه‌های بیولوژیکی (Biologic or Tissue Valves): این دریچه‌ها از بافت‌های انسانی (دریچه اهدایی یا پریکارد) یا حیوانی (دریچه خوک یا گاو) ساخته می‌شوند. نیازی به مصرف مادام‌العمر داروهای ضد انعقاد خون با این دریچه‌ها کمتر است، اما طول عمر آن‌ها معمولاً کوتاه‌تر از دریچه‌های مکانیکی است و ممکن است پس از 10 تا 20 سال نیاز به تعویض داشته باشند.

در چه صورتی باید عمل دریچه قلب مصنوعی داشت؟

عمل دریچه قلب مصنوعی معمولاً در موارد زیر در نظر گرفته می‌شود:

• نارسایی شدید دریچه که باعث علائم قابل توجه و نارسایی قلبی شده و قابل ترمیم نباشد.
• تنگی شدید دریچه که باعث محدودیت قابل توجه در فعالیت‌های روزمره و علائمی مانند درد قفسه سینه و تنگی نفس شده باشد.
• آسیب شدید به دریچه ناشی از عفونت (اندوکاردیت) یا سایر بیماری‌ها که ترمیم آن امکان‌پذیر نباشد.

عمل دریچه قلب مصنوعی برای چه کسانی مناسب است؟

تصمیم‌گیری برای انجام عمل دریچه قلب مصنوعی یک فرآیند پیچیده است که نیازمند ارزیابی دقیق توسط متخصص قلب و جراح قلب است. عواملی که در این تصمیم‌گیری نقش دارند عبارتند از:

• سن بیمار
• نوع و شدت بیماری دریچه‌ای.
• علائم بیمار و تاثیر بیماری بر کیفیت زندگی او.
• وضعیت سلامت کلی بیمار و وجود سایر بیماری‌های زمینه‌ای.
• خطرات و مزایای احتمالی جراحی در مقابل درمان‌های دیگر.
• سبک زندگی بیمار و توانایی او در مصرف داروهای ضد انعقاد خون (در صورت نیاز به دریچه مکانیکی).

در نهایت، بهترین روش درمان برای هر بیمار مبتلا به بیماری دریچه‌ای قلب، پس از بررسی دقیق شرایط او توسط تیم پزشکی متخصص تعیین خواهد شد. پیشرفت‌های قابل توجهی در روش‌های جراحی و مداخله‌ای بیماری‌های دریچه‌ای قلب صورت گرفته است که می‌تواند به بهبود قابل توجه کیفیت زندگی و طول عمر این بیماران کمک کند.

نقش کلینیک قلب و عروق اکسیر در پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌های دریچه قلب

کلینیک قلب و عروق اکسیر با بهره‌گیری از متخصصین مجرب و تجهیزات پیشرفته، نقش مهمی در تمامی مراحل مدیریت بیماری‌های دریچه قلب، از پیشگیری و تشخیص زودهنگام گرفته تا درمان‌های موثر، ایفا می‌کند. ما در کلینیک اکسیر، با ارائه خدمات جامع و تخصصی، همواره در کنار شما برای حفظ سلامت قلب و عروقتان هستیم.

پیشگیری:

اگرچه بسیاری از بیماری‌های دریچه قلب ناشی از عوامل غیرقابل پیشگیری مانند بیماری‌های مادرزادی یا تب روماتیسمی هستند، اما با اتخاذ یک سبک زندگی سالم و مدیریت صحیح عوامل خطر بیماری‌های قلبی عروقی، می‌توان از بروز برخی از مشکلات دریچه‌ای ثانویه جلوگیری کرد. کلینیک اکسیر با ارائه مشاوره‌های تخصصی در زمینه تغذیه سالم، فعالیت بدنی منظم و کنترل عوامل خطر مانند فشار خون بالا و کلسترول، در راستای پیشگیری از بیماری‌های قلبی از جمله مشکلات دریچه‌ای، گام برمی‌دارد. ویزیت و معاینات دوره‌ای قلب در کلینیک اکسیر به شما کمک می‌کند تا وضعیت سلامت قلب خود را به طور منظم ارزیابی کرده و در صورت وجود هرگونه علامت یا عامل خطر، اقدامات پیشگیرانه لازم را انجام دهید.

تشخیص:

تشخیص دقیق و زودهنگام بیماری‌های دریچه قلب، کلید مدیریت موفقیت‌آمیز این بیماری‌ها است. کلینیک اکسیر با در اختیار داشتن پیشرفته‌ترین تجهیزات تشخیصی، امکان ارزیابی دقیق عملکرد قلب و دریچه‌های آن را فراهم می‌آورد. خدمات تشخیصی اصلی ما شامل موارد زیر است:

نوار قلب (Electrocardiogram – ECG): نوار قلب یک تست ساده و غیرتهاجمی است، فعالیت الکتریکی قلب را ثبت کرده و می‌تواند نشانه‌هایی از بزرگ شدن حفرات قلب یا آریتمی‌های ناشی از بیماری دریچه‌ای را نشان دهد.

تست ورزش قلب (Exercise Stress Test): تست ورزش قلب با ارزیابی عملکرد قلب در حین فعالیت بدنی، می‌تواند علائم ناشی از بیماری دریچه‌ای را که در حالت استراحت آشکار نیستند، نمایان سازد و به تعیین میزان تحمل فعالیت بیمار کمک کند.

اکوی قلب (Echocardiogram): به عنوان اصلی‌ترین ابزار تشخیصی بیماری‌های دریچه قلب، اکو قلب در کلینیک اکسیر با استفاده از دستگاه‌های پیشرفته و توسط متخصصین مجرب انجام می‌شود و تصاویر دقیقی از ساختار و عملکرد دریچه‌ها، جریان خون و اندازه حفرات قلب ارائه می‌دهد.

هولتر ریتم و فشار خون 24 ساعته و 48 ساعته (24-Hour and 48-Hour Holter Monitoring): هولتر ریتم و فشارخون دستگاه‌های قابل حملی است که، ریتم قلب و فشار خون شما را به طور مداوم در طول یک یا دو روز ثبت می‌کنند و می‌توانند آریتمی‌های گذرا یا تغییرات فشار خون مرتبط با بیماری دریچه‌ای را تشخیص دهند.

درمان:

پس از تشخیص دقیق بیماری دریچه قلب، متخصصین کلینیک اکسیر با در نظر گرفتن شرایط خاص هر بیمار، بهترین رویکرد درمانی را تعیین می‌کنند. در مواردی که نیاز به درمان دارویی باشد، داروهای مناسب برای کنترل علائم و کاهش فشار بر قلب تجویز می‌گردد. همچنین، در صورت نیاز به درمان‌های مداخله‌ای یا جراحی، بیماران به مراکز تخصصی ارجاع داده شده و در طول مراحل درمان، پیگیری‌های لازم توسط تیم پزشکی کلینیک اکسیر انجام می‌شود. هدف ما، ارائه درمان‌های موثر و جامع برای بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به بیماری‌های دریچه قلب است.
با مراجعه به کلینیک قلب و عروق اکسیر، شما می‌توانید از خدمات تخصصی ما در زمینه پیشگیری، تشخیص دقیق و مدیریت بیماری‌های دریچه قلب بهره‌مند شوید. سلامت قلب شما، اولویت ماست.

نتیجه‌گیری و توصیه‌های مهم

بیماری‌های دریچه قلب، اگرچه می‌توانند جدی باشند، اما با تشخیص زودهنگام، پیگیری منظم و درمان مناسب، قابل مدیریت هستند و بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری‌ها می‌توانند زندگی فعال و با کیفیتی داشته باشند. دریچه‌های قلب، این اجزای حیاتی، نقش بی‌بدیلی در عملکرد صحیح قلب و گردش خون در بدن ایفا می‌کنند و هرگونه اختلال در عملکرد آن‌ها نیازمند توجه و مراقبت ویژه است.

نکات کلیدی که در این مقاله به آن‌ها پرداختیم:

• • دریچه‌های قلب، جریان خون را در یک جهت هدایت کرده و از بازگشت آن جلوگیری می‌کنند.
  • بیماری‌های دریچه‌ای قلب شامل گشادی (نارسایی)، تنگی و افتادگی دریچه‌ها می‌شوند که هر کدام علل، علائم و روش‌های درمانی خاص خود را دارند.
  • علائم بیماری‌های دریچه‌ای می‌توانند متنوع باشند و از تنگی نفس و خستگی تا تپش قلب و درد قفسه سینه متغیر باشند.
  • تشخیص دقیق این بیماری‌ها نیازمند معاینه فیزیکی، سمع قلب و استفاده از روش‌های تشخیصی پیشرفته مانند اکوکاردیوگرافی است.
  • درمان بیماری‌های دریچه‌ای شامل دارو، روش‌های مداخله‌ای مانند بالون والولوپلاستی و در نهایت جراحی ترمیم یا تعویض دریچه است.
  • انتخاب روش درمانی مناسب به نوع و شدت بیماری، علائم بیمار و وضعیت سلامت کلی او بستگی دارد.
  • کلینیک قلب و عروق اکسیر با ارائه خدمات جامع تشخیصی و مشاوره‌های تخصصی، نقش مهمی در مدیریت بیماری‌های دریچه قلب ایفا می‌کند.

توصیه‌های مهم برای حفظ سلامت دریچه‌های قلب و مدیریت بیماری‌های دریچه‌ای:

• به علائم هشداردهنده توجه کنید: در صورت تجربه هرگونه علامت غیرطبیعی مانند تنگی نفس، خستگی غیرمعمول، تپش قلب یا درد قفسه سینه، به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام می‌تواند از پیشرفت بیماری و بروز عوارض جدی جلوگیری کند.
• معاینات دوره‌ای قلب را جدی بگیرید: به ویژه اگر سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی دارید یا در معرض عوامل خطر بیماری‌های قلبی عروقی هستید، انجام معاینات منظم قلب می‌تواند به تشخیص زودهنگام مشکلات احتمالی کمک کند.
• سبک زندگی سالم را در پیش بگیرید: تغذیه مناسب، فعالیت بدنی منظم، حفظ وزن سالم و اجتناب از مصرف دخانیات و الکل می‌تواند به حفظ سلامت کلی قلب و عروق و کاهش خطر برخی از بیماری‌های دریچه‌ای ثانویه کمک کند.
• در صورت تشخیص بیماری دریچه‌ای، دستورات پزشک را به دقت دنبال کنید: مصرف منظم داروها، انجام تست‌های پیگیری و رعایت توصیه‌های مربوط به فعالیت بدنی و سبک زندگی، نقش حیاتی در مدیریت بیماری و جلوگیری از عوارض آن دارد.
• با پزشک خود در ارتباط باشید: هرگونه تغییر در علائم یا بروز علائم جدید را به پزشک متخصص قلب خود اطلاع دهید. پیگیری منظم و ارتباط موثر با تیم پزشکی، کلید موفقیت در مدیریت بیماری‌های دریچه قلب است.
• از خوددرمانی بپرهیزید: مصرف خودسرانه داروها یا تغییر در برنامه درمانی می‌تواند خطرناک باشد. همواره با پزشک متخصص قلب خود مشورت کنید.
  سلامت قلب شما، ضامن کیفیت زندگی شماست. با آگاهی از عملکرد دریچه‌های قلب و توجه به سلامت آن‌ها، می‌توانید گام مهمی در جهت حفظ سلامت و شادابی خود بردارید. در صورت نیاز به هرگونه مشاوره یا انجام تست‌های تشخیصی، متخصصین کلینیک قلب و عروق اکسیر آماده ارائه خدمات تخصصی به شما هستند.

سوالات متداول در مورد دریچه قلب و بیماری‌های آن:

سوالات پرتکرار در مورد دریچه قلب و بیماری‌های آن:

دریچه قلب دقیقاً چه کاری انجام می‌دهد؟
پاسخ: دریچه‌های قلب به عنوان دروازه‌های یک‌طرفه عمل می‌کنند و جریان خون را در جهت صحیح بین حفرات قلب و از قلب به عروق بزرگ هدایت کرده و از بازگشت خون جلوگیری می‌کنند.

چند نوع دریچه در قلب وجود دارد و نام آن‌ها چیست؟
پاسخ: چهار دریچه اصلی در قلب وجود دارد: دریچه میترال (بین دهلیز چپ و بطن چپ)، دریچه آئورتی (بین بطن چپ و آئورت)، دریچه سه لختی (بین دهلیز راست و بطن راست) و دریچه ریوی (بین بطن راست و سرخرگ ریوی).

علائم شایع بیماری‌های دریچه قلب چیست؟
پاسخ: علائم می‌تواند شامل تنگی نفس (به ویژه هنگام فعالیت یا دراز کشیدن)، خستگی و ضعف، تپش قلب، سرگیجه، درد قفسه سینه، تورم در پاها و مچ پا و سرفه باشد.

چه عواملی می‌توانند باعث آسیب به دریچه‌های قلب شوند؟
پاسخ: علل مختلفی می‌توانند باعث آسیب شوند، از جمله تب روماتیسمی، عفونت (اندوکاردیت)، بیماری‌های مادرزادی، فرسودگی ناشی از سن، فشار خون بالا، بزرگ شدن قلب و برخی بیماری‌های بافت همبند.

آیا بیماری‌های دریچه قلب ارثی هستند؟
پاسخ: برخی بیماری‌های دریچه قلب می‌توانند مادرزادی باشند و در بدو تولد وجود داشته باشند. همچنین، برخی بیماری‌های زمینه‌ای که به قلب آسیب می‌رسانند ممکن است زمینه ارثی داشته باشند. با این حال، بسیاری از بیماری‌های دریچه قلب اکتسابی هستند و در طول زندگی ایجاد می‌شوند.

چگونه بیماری‌های دریچه قلب تشخیص داده می‌شوند؟
پاسخ: تشخیص معمولاً با معاینه فیزیکی و سمع قلب توسط پزشک متخصص قلب آغاز می‌شود و با استفاده از تست‌هایی مانند نوار قلب (ECG)، اکوکاردیوگرافی (اکو قلب)، تست ورزش و در موارد خاص کاتتریزاسیون قلبی و MRI قلب تایید می‌شود.

سوالات مهم در مورد دریچه قلب و بیماری‌های آن:

آیا همه بیماری‌های دریچه قلب نیاز به جراحی دارند؟
پاسخ: خیر، بسیاری از موارد خفیف بیماری‌های دریچه قلب ممکن است فقط نیاز به پیگیری منظم و درمان دارویی برای کنترل علائم داشته باشند. جراحی (ترمیم یا تعویض دریچه) معمولاً در موارد شدید یا زمانی که علائم با دارو کنترل نمی‌شوند، در نظر گرفته می‌شود.

تفاوت بین ترمیم و تعویض دریچه قلب چیست؟
پاسخ: ترمیم دریچه به معنای اصلاح و بازسازی دریچه طبیعی بیمار است، در حالی که تعویض دریچه به معنای جایگزین کردن دریچه آسیب‌دیده با یک دریچه مصنوعی (مکانیکی یا بیولوژیکی) است. ترمیم معمولاً ارجح است زیرا خطر عوارض کمتری دارد.

دریچه‌های مصنوعی قلب چند سال عمر می‌کنند؟
پاسخ: دریچه‌های مکانیکی معمولاً طول عمر بسیار بالایی دارند و ممکن است تا آخر عمر نیاز به تعویض نداشته باشند. دریچه‌های بیولوژیکی عمر کوتاه‌تری دارند و ممکن است پس از 10 تا 20 سال نیاز به تعویض داشته باشند.

آیا بعد از عمل دریچه قلب می‌توان ورزش کرد؟
پاسخ: بله، بسیاری از افراد پس از این عمل می‌توانند ورزش کنند، اما نوع و شدت ورزش باید با نظر پزشک متخصص قلب تعیین شود. توانبخشی قلبی نقش مهمی در بازگشت به فعالیت‌های روزمره و ورزشی دارد.

سوالات رایج در مورد دریچه قلب و بیماری‌های آن:

آیا بعد از تعویض دریچه مکانیکی قلب باید داروی خاصی مصرف کنم؟
پاسخ: بله، افرادی که دریچه مکانیکی دریافت می‌کنند، باید به طور مادام‌العمر داروهای ضد انعقاد خون (مانند وارفارین) مصرف کنند تا از تشکیل لخته خون بر روی دریچه جلوگیری شود.

آیا افتادگی دریچه میترال خطرناک است؟
پاسخ: در بیشتر موارد، افتادگی دریچه میترال یک وضعیت بی‌خطر است و هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. با این حال، در برخی افراد می‌تواند منجر به عوارضی مانند نارسایی میترال، آریتمی یا اندوکاردیت شود که در این صورت نیاز به پیگیری و درمان دارد.

آیا می‌توان از بیماری‌های دریچه قلب پیشگیری کرد؟
پاسخ: پیشگیری کامل از همه بیماری‌های دریچه قلب امکان‌پذیر نیست، اما با پیشگیری از تب روماتیسمی (با درمان به موقع عفونت‌های استرپتوکوکی گلو) و مدیریت عوامل خطر بیماری‌های قلبی عروقی، می‌توان خطر بروز برخی از مشکلات دریچه‌ای را کاهش داد.

در صورت داشتن علائم بیماری دریچه قلب به چه پزشکی باید مراجعه کرد؟
پاسخ: در صورت داشتن علائم مرتبط با بیماری‌های دریچه قلب، باید به متخصص قلب و عروق مراجعه کنید.