آنژیوگرافی

تمامی اعضای بدن انسان در سلامت ما نقش بسیار مهمی دارند و ایجاد اختلال در عملکرد هرکدام از آن‌ها، باعث بروز بیماری و آسیب رسیدن به دیگر عضوها می‌شود. قلب و مغز دو عضو بسیار مهم و حیاتی در بدن ما انسان‌ها هستند و ایجاد هرگونه اختلال در عملکرد آن‌ها ممکن است موجب مرگ بشود. قلب عضو اصلی سیستم قلبی و عروقی است. ساختار این ارگان از بدن تشکیل شده از رگ‌های خونی کوچک و بزرگ که وظیفه‌ی خون‌رسانی به سایر اعضای بدن را دارند. همچنین با دیگر ارگان‌های بدن در کنترل ضربان و تنظیم فشار خون همکاری می‌کند.

آنژیوگرافی چیست؟

آنژیوگرافی یکی از رایج‌ترین روش‌های بررسی رگ‌های خونی است. وضعیت رگ‌های خونی در تصویربرداری معمولی قابل مشاهده نیست به‌ همین ‌دلیل آنژیوگرافی صورت می‌گیرد. آنژیو روشی است که برای مشاهده و تشخیص وضعیت رگ‌های خونی (شریان‌ها و یا سیاهرگ‌ها) از کنتراست اشعه ایکس استفاده می‌کند. همان‌طور که گفته شد در تصویربرداری‌های معمولی وضعیت سلامت رگ‌ها قابل مشاهده نیست به همین‌خاطر باید یک رنگ مخصوص به رگ‌های خونی وارد شود. کنتراست زمانی که وارد خون شما می‌شود باعث برجسته شدن رگ‌ها شده و دکتر متخصص قلب می‌تواند به راحتی مشکل را تشخیص دهد.

چرا باید آنژیوگرافی انجام دهیم؟

رگ‌های خونی نقش بسیار مهمی در بدن دارند اگر هریک از این رگ‌ها به دلایل مختلف، دچار گرفتگی، آسیب و مسدودیت شود ممکن است درد قفسه سینه، حمله قلبی و یا سکته مغزی اتفاق بیفتد. آنژیوگرافی از روش‌های پرکاربرد برای تشخیص مشکل و میزان آسیب به رگ‌های خونی است. آنژیو علاوه بر تشخیص گرفتی رگ‌های قلب و مغز برای دیگر اعضای بدن مانند شکم و پاها هم انجام می‌شود.

مغز انسان اندام پیچیده‌ای دارد و می‌توان گفت هر فرآیندی که در بدن ما اتفاق می‌افتد را کنترل می‌کند مانند احساسات، لمس کردن، تنفس، فکر، حافظه و… مغز ما انسان‌ها ساختار پیچیده‌ای دارد، حدود 60 درصد آن چربی و 40 درصد باقیمانده از آب، کربوهیدرات، پروتئین و نمک است. شاید تاکنون فکر می‌کردید مغز یک ماهیچه است، این یک تصور غلط است. مغز انسان تشکیل شده از رگ‌های خونی و اعصاب است. شاید با خواندن این مطالب از خود بپرسید دانستن این موارد چه ربطی به آنژیوگرافی دارد؟ زمانی که فرد دچار بیماری‌های قلبی می‌شود که گاه می‌تواند ارثی باشد، مادرزادی و یا بر اثر عوامل دیگر، یا اینکه مغز دچار مشکلاتی شود مثلا شاید مصرف یک داروی خاص روی آن ‌تاثیر بگذارد، رگ‌های خونی دچار انسداد، باریک شدن و یا گرفتگی می‌شوند.

وجود این مشکلات و تشخیص دیرهنگام آن‌ها می‌تواند باعث سکته قلبی و سکته مغزی در انسان می‌شود و گاهی فرد جان خودش را از دست می‌دهد. امروزه با پیشرفت علم و دانش پزشکی، راه‌های بسیاری برای تشخیص دقیق و زود هنگام این مشکلات، وجود دارد. یکی از این روش‌های کم خطر و غیرتهاجمی انجام آنژیو است. در ادامه این مقاله به‌طور کامل این روش توضیح داده شده. با ما همراه باشید.

چندین مشکل عروق خونی که توسط آنژیوگرافی قابل تشخیص است به شرح زیر است:

• نازک شدن شریان‌ها که هشدار می‌دهد شما در معرض سکته مغزی یا قلبی هستید.
• وجود برآمدگی در رگ‌های خونی مغز (آنوریسم مغزی)
• کاهش خون‌رسانی به عضلات پا
• کاهش خون‌رسانی به کلیه‌ها
• لخته شدن خون در قلب
• خطر آمبولی ریه

انواع آنژیوگرافی:

آنژیو مغزی

روشی برای بررسی و تشخیص گرفتگی عروق خونی داخلی و اطراف مغز است.

آنژیو کلیه

این روش برای مشاهده و بررسی جریان عروق خونی تأمین کننده کلیه‌ها انجام می‌شود.

آنژیو ریه

این روش به منظور مشاهده و بررسی جریان خون رگ‌های ریه انجام می‌شود.

آنژیو قلب

این روش یا کرونر به منظور بررسی سلامت قلب و جریان عروق خونی اطراف آن انجام می‌شود.

آنژیوگرافی قلب چیست؟

آنژیوگرافی قلب یا روش کرونری به منظور بررسی و تشخیص گسترده‌ی بزرگی از بیماری‌های قلبی و عروقی، از تصویربرداری اشعه ایکس استفاده می‌کند. پزشک معالج پس از مشاهده تصویربرداری‌های انجام شده می‌تواند با توجه به محدودیت‌هایی که در رگ‌های قلب به وجود آمده، نوع بیماری قلبی را تشخیص و برنامه‌ریزی‌های لازم برای زمان و نحوه‌ی درمان را انجام دهد.

کاتتریزاسیون قلبی اطلاعات مهمی در رابطه با ساختار و عملکرد قلب و بیماری‌های قلبی و عروقی، در اختیار پزشک متخصص قلب قرار میدهد. آنژیوگرافی کرونر (قلبی) بخشی از روش درمانی گروه کاتتریزاسیون است.

آنژیوگرافی قلب چگونه انجام می‌شود؟

برای انجام آنژیوگرافی قلب، پزشک در کشاله‌ی ران و یا بازوی شما یک برش کوچک ایجاد می‌کند. سپس کاتتر که یک لوله‌ی بلند، نازک و منعطف است وارد یک رگ خونی از ناحیه برش خورده می‌شود. برای وارد شدن نوک لوله کاتتر به قلب و عروق کرونر، از تصاویر اشعه ایکس به عنوان راهنمای مسیر استفاده می‌شود. پس از ورود لوله به قلب، کنتراست (رنگ مخصوص) وارد رگ‌ها می‌شود و دستگاه اشعه ایکس به سرعت از رگ‌های شما عکس می‌گیرد. کنتراست در آنژیو قابل مشاهده است و رگ‌هایی که مسدود یا باریک شده باشد را به صورت برجسته نشان می‌دهد.

لازم است بدانید در این روش بیهوشی صورت نمی‌گیرد تنها ناحیه‌ی ورود کاتتر بی حس می‌شود. اگر هنگام کاتتر زدن دردی احساس کردید حتما به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین ورود کنتراست به داخل خون باعث می‌شود احساس گرگرفتگی یا گرما بکنید، اما این حس تنها هنگام تزریق به دست می‌آید درصورتی که پس از گذشت چنددقیقه دوباره احساس گرگرفتگی کردید به پزشک قلب اطلاع دهید. هنگام پایان عمل پزشک پس از برداشتن کاتتر به مدت 15 دقیقه فشار ثابتی بر ناحیه آنژیو شده وارد می‌کند تا خون‌ریزی ادامه پیدا نکند. پس از اتمام عمل آنژیو و قبل از اینکه به بخش بروید، در قسمت ریکاوری بیمارستان چندساعتی باید استراحت کنید تا خون‌ریزی به‌طور کامل قطع شود.

مدت زمان آنژیوگرافی قلب چقدر است؟

از آنجایی که پزشک در تمام مدت عمل آنژیوگرافی می‌خواهد جریان رگ‌های خونی و هرگونه انسداد یا گرفتگی را مشاهده و کنترل کند ممکن است مدت زمان آنژیو 30 دقیقه الی 120 دقیقه طول بکشد. برخی مواقع هنگام انجام آنژیو ممکن است پزشک لازم بداند روش‌های دیگر مانند بالون زدن، آنژیوپلاستی با قرار دادن استنت به منظور باز کردن یک رگ باریک را انجام دهد. به همین منظور مدت زمان آنژیوگرافی طولانی‌تر خواهد شد.

مزایای آنژیوگرافی قلب:

• نیاز به عمل جراحی را کاهش می‌دهد.
• چنانچه عمل جراحی لازم باشد، با انجام آنژیو می‌توان به صورت دقیق بیماری را تشخیص و با دقت بیشتری آن را انجام داد.
• تشخیص دقیق رگ‌های مسدود شده
• شناسایی دقیق رگ‌های باریک شده
• تصویربرداری دقیق از رگ‌های خونی کوچک که با سایر روش‌های تصویربرداری قابل تشخیص نیست.
• یک روش غیرتهاجمی است.
• نسبت به سایر روش‌های تصویربرداری عوارض کم‌تری دارد.
• اشعه ایکس در آنژیو هیچ‌گونه اثر پرتویی بر بدن نمی‌گذارد.

کارهایی که قبل از آنژیو قلب باید انجام دهید:

روز انجام عمل آنژیو معمولا از قبل برای بیمار مشخص می‌شود تا آمادگیش را داشته باشد اما گاهی اوقات به دلیل پیش آمدن شرایط اورژانسی همان روز بیمار باید آنژیو شود با این حال پزشک برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام می‌دهد.

• برای انجام آنژیو باید ناشتا باشید. (از نیمه شب قبل از عمل و یا حدود 6 ساعت هیچ‌گونه غذا و مایعات نباید مصرف کنید)
• آمادگی لازم برای انجام آزمایشات دیگر مانند آزمایش خون داشته باشید.
• در صورت داشتن بیماری دیابت مصرف انسولین را قطع کنید.
• از مصرف داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین خودداری کنید.
• از مصرف داروی متفورمین هیدروکلراید تا 48 ساعت قبل از آنژیو خودداری کنید تا عوارضات کلیوی برایتان رخ ندهد.

مواردی که پس از آنژیوگرافی قلب در بیمارستان انجام می‌شود؟

پس از انجام آنژیو و خارج شدن از اتاق عمل بیمار برای مدتی در بخش بستری می‌شود تا یک سری از علایم حیاتی آن چک شود.

• کنترل فشارخون، نبض، ضربان
• بررسی زخم به طور منظم
• ارایه یک برنامه رژیم غذایی
• مایعات داخل وریدی برای مدت زمان کوتاه
• معاینه‌ی پزشک متخصص قلب و اعلام نتایج اولیه
• اجازه ترخیص پس از 6 ساعت یا در صورت نیاز ترخیص پس از یک شب ماندن در بیمارستان

مراقبت‌های پس از آنژیو قلب در خانه:

• به اندازه کافی استراحت کنید.
• از نشستن و ایستادن زیاد خودداری کنید.
• به مدت 7 روز وسایل سنگین در دست نگیرید.
• به مدت یک هفته فعالیت‌های سنگین بدنی و ورزش انجام ندهید.
• 8 ساعت پس از عمل مایعات فراوان بنوشید. (کنتراست از طریق ادرار دفع می‌شود)

در چه صورت انجام آنژیوگرافی توصیه می‌شود؟

در صورت داشتن هرکدام از موارد زیر، ممکن است پزشک برای تشخیص بهتر و درمان مشکلات شما عمل آنژیو را تجویز کند:

• احساس درد در قفسه سینه که یکی از نشانه‌های مربوط به بیماری قلبی و گرفتگی عروق است.
• آسیب دیدن قفسه سینه براثر ضربه دیدن
• احساس درد در ناحیه گردن، بازوها و فک، آنژیو تنها به قلب ارتباط ندارد بلکه به بررسی مشکلات دیگر اعضای بدن که با آزمایش غیرقابل تشخیص است، استفاده می‌شود.
• آنژین ناپایدار، هنگامی که فرد در قفسه سینه خود احساس افزایش درد جدید یا درد قبلی را دارد.
• برخی افراد از بدو تولد دچار بیماری و نقص‌های قلبی مادرزادی هستند که باعث می‌شود علاوه بر کودکی، در دوران بزرگسالی هم تحت درمان و مراقبت باشند.
• مشکل دریچه‌ی قلب و نیاز به عمل جراحی
• ارزیابی سلامت رگ‌ها قبل از عمل جراحی
• شناسایی رگ‌های خونی تغذیه کننده سرطان

مواردی که قبل از آنژیوگرافی باید انجام شود:

می‌دانید که آنژیو در بیمارستان انجام می‌شود. قبل از انجام این عمل پزشک از شما برای انجام یک سری تست درخواست مراجعه به بیمارستان را دارد. همچنین دکتر متخصص قلب و تیم مراقبت دستورالعمل‌هایی را به شما می‌گویند تا قبل از انجام آنژیو انجام دهید.

• از آنجایی که پزشک سوابق بیماری شما را بررسی می‌کند در صورت داشتن آلرژی، آسم، بیماری کلیوی و یا مصرف دارویی خاص، به پزشک خود گزارش دهید.
• توسط تیم مراقبت از شما تست‌هایی در رابطه با سلامت شما انجام می‌گردد مانند: انجام آزمایش خون، بررسی فشار خون، بررسی ضربان قلب، اکسیژن خون و غیره
• در صورتی که شما هیچ اطلاعی در رابطه با نحوه آنژیو نداشته باشید دکتر متخصص قلب توضیحات لازم را به شما می‌دهد و با راهنمایی‌‌های لازم ترس را از شما دور می‌کند.
• از شما خواسته می‌شود تا قبل از انجام آنژیو جواهرات را از خود جدا کنید.
• همچنین برای انجام آنژیو نیاز به یک همراه دارید.

عوارض آنژیوگرافی چیست؟

انجام عمل آنژیوگرافی از روش‌های بی‌خطر است اما ممکن است مانند هر آزمایش دیگری یک سری عوارض جزئی داشته باشد.

• قرمز شدن و تورم
• عفونت زخم که با مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شود.
• بثورات خارش دار (در صورتی که کنتراست به طور کامل از بدن خارج نشود این اتفاق رخ می‌دهد و با مصرف دارو برطرف می‌شود)

عوارض شدید:

• • حمله قلبی (سکته)
  • سکته مغزی
  • سرگیجه
  • بی‌هوشی
  • خونریزی

عوارض جدی به صورت نادر اتفاق می‌افتد و ممکن است از بین 1000 نفر تنها یک نفر دچار یکی از این عوارض شود.

پس از آنژیو در صورت داشتن چه علایمی باید به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید:

• احساس درد در قفسه سینه
• احساس تنگی نفس
• خونریزی محل زخم و قطع نشدن آن
• احساس ضعف یا بی‌حسی در بازو و یا کشاله ران
• تغییر رنگ بازو یا کشاله ران (محل آنژیو)
• قرمز شدن، کبود و تورم در ناحیه زخم
• خارج شدن ترشح از زخم
• ایجاد یک توده نزدیک زخم

هزینه‌ی آنژیوگرافی چقدر است؟

هزینه‌ی آنژیو باتوجه به اینکه برای کدام قسمت از بدن انجام گردد، نوع بیمه، بیمارستان (خصوصی یا دولتی) و امکانات بیمارستان متفاوت است.

آیا انجام آنژیوگرافی شرایط سنی خاصی دارد؟

پاسخ این سؤال خیر است. انجام آنژیو هیچ‌گونه محدوده سنی خاصی ندارد. ممکن است برخی از کودکان که دچار بیماری‌های قلبی مادرزادی هستند هم آنژیو شوند. انجام این روش برای تمامی گروه‌های سنی که دچار بیماری‌های قلبی و یا سایر بیماری‌های عروقی هستند، انجام می‌شود. اما آنژیو برای مسن سالان (80 به بالا) و افرادی که بیماری‌های کلیوی مانند نارسایی کلیه دارند می‌تواند خطرناک باشد.

در پایان

آنژیوگرافی یک روش تصویربرداری از رگ‌های خونی به وسیله‌ی اشعه X است. این تصویربرداری می‌تواند از رگ‌های خونی در تمامی  ارگان‌های بدن باشد. آنژیو به پزشکان کمک می‌کند تا تمامی گرفتگی‌های عروقی، لخته شدن خون، رسوب پلاک و … را به طور دقیق تشخیص دهند. پزشک ممکن است استفاده از این روش را برای قلب، مغز، کلیه‌ها و دیگر اعضای بدن تجویز کند. تشخیص زودهنگام و درمان سریع می تواند خطر مرگ در اثر بیماری قلبی را کاهش دهد. پزشکان از آزمایش‌ها و روش‌های مختلفی مانند آنژیو برای شناسایی و درمان انواع مختلف بیماری‌های قلبی و عروقی استفاده می‌کنند.

در مورد اکو قلب ترانس مری، پزشک گلو را بی‌حس می‌کند و یک مبدل را از داخل آن عبور می‌دهد تا تصویر واضح‌تری دریافت کند.