آسم و تنگی نفس
آسم( Asthma) یک بیماری التهابی مزمن است که بر ریه‌ها تأثیر می‌گذارد. این بیماری با انقباضات برگشت پذیر یا حداقل نیمه برگشت‌پذیر برونش در ریه‌ها توصیف می‌شود. نای یک لوله عضلانی است که هوا را از ریه‌ها حمل کرده و آنها را به نایژه‌ها که به آنها برونشیل نیز گفته می‌شود منتقل کرده یا از آنها خارج می‌کند. در صورت ابتلا به آسم و تنگی نفس ، دیوارهای برونش ملتهب و متورم می‌شوند.
این باریک شدن مسیر عبور هوا باعث ایجاد اشکال در نفس کشیدن شده و عوارضی مانند خس‌خس سینه، نفس تنگی یا سرفه را به همراه دارد. حملات حاد آسم انقباض عضلانی برونش را افزایش داده و باعث ایجاد خلط بیشتری می‌شود. قطر برونش ممکن است کاهش یافته و باعث شود که هوای بسیار کمی از این مسیر عبور کند. این حالت باعث می‌شود که فرد دچار سرفه کردن و خس‌خس سینه، احساس تنگی نفس و تنگ شدن سینه و اشکال در نفس کشیدن شود. با این که علت ابتلا به این عارضه به وضوح مشخص نیست.
حملات آسم ممکن است هر زمانی اتفاق بیفتد اما در هنگام شب یا صبح این مشکل تشدید می‌شود.
آسم یا تنگی نفس به دلیل تورم راه‌های تنفسی بو جود می‌آید.
این مشکل ممکن است در بعضی از کودکان، حین ورزش و یا در دوران بارداری تشدید شود.
از نشانه‌های اصلی آسم سخت شدن تنفس، سرفه، تنفس صدادار است.
عمدتاً آسم خفیف مشکلی برای افراد به وجود نمی‌آورد اما مراحل پیشرفته آن که با حملات آسمی همراه است با فعالیت‌های روزمره تداخل پیدا می‌کند و می‌تواند برای زندگی فرد تهدیدآمیز باشد. آزمایش‌های تشخیصی مختلفی برای این بیماری در دسترس است از جمله اسپیرومتری و انواع آزمایش‌های خونی که پزشک بسته به شرایط بیمار آنها را تجویز می‌کند.
انواع آسم و تنگی نفس
آسم آلرژیک
این نوع از تنگی نفس معمولاً در ۶۰ درصد افراد مبتلا به آسم اتفاق می‌افتد.
در این نوع از آسم، مسیر عبور هوا مسدود شده و معمولاً علائم آسم غالباً با آلرژی همراه بوده و آلرژن‌های محرکان را تشدید می‌کند.
نکته مهم این است که عواملی که باعث تحریک تنگی نفس شما می‌شوند را شناسایی کنید. برخی از این محرک‌ها عبارتند از گرده‌های گیاهان، قارچ‌ها، گرد و غبار و پر حیوانات.
معمولاً سیستم ایمنی بدن شما وظیفه جنگیدن با عفونت‌ها را دارد اما در آسم آلرژیک بدن شما بیش از حد نسبت به محرک‌ها واکنش نشان داده و منجر به بروز علائم آسم می‌شود. در درمان آسم آلرژیک تمرکز بر دوری از محرک‌های آسم یا تعدیل واکنش‌های ایمنی بدن است.
آسم غیر آلرژیک
حدود یک‌سوم افراد مبتلا به تنگی نفس به آسم غیر آلرژیک مبتلا هستند.
این نوع از آسم به دلیل وجود عفونت‌های ویروسی و محرک‌های دیگر ایجاد می‌شود.
برخی از عوامل ابتلا به آسم غیر آلرژیک عبارتند از:
- دود تنباکو موجود در هوا
- عفونت‌های ویروسی
- اسپری‌ها و خوشبوکننده‌های قوی
- ابتلا به برخی بیماری‌ها
برخی مطالعات نشان می‌دهد که آسم غیر آلرژیک با نمراتی که توسط سازمان جهانی آسم تعیین می‌شود اندازه‌گیری می‌شوند. برخی مطالعات نشان می‌دهد که این نوع آسم در میان زنان شایع‌تر است اما جهانی نیست. بیماران مبتلا به آسم غیر آلرژیک پس از دوران کودکی و ابتلا به بیماری‌های غیر آلرژیک مانند رینوسینوزیت و رفلاکس معده نسبت به استنشاق استروئیدها واکنش کمتری نشان می‌دهند. بسیاری از این بیماران ممکن است در معرض ابتلا به آسم شغلی نیز باشند.
آسم ناشی از تمرین
آسم ناشی از ورزش یا که در بیشتر اوقات توسط پزشکان، برونش انقباضی نیز نامیده می‌شود.
زمانی ایجاد می‌شود که مسیر عبور هوا باریک شده و علائم آسم به دلیل ورزش کردن بروز کنند.
تنگی نفس ناشی از ورزش کردن باعث تشدید آسم یا علائم آن در هنگام ورزش کردن می‌شود.
معمولاً علائم ممکن است ۱۰ تا ۱۵ دقیقه پس از ورزش‌های کوتاه مدت یا ۱۵ دقیقه پس از ورزش‌های طولانی مدت مانند دویدن بروز می‌کنند. فهم این نکته که انجام تمرین‌های ورزشی باعث ابتلا به آسم نمی‌شود اما می‌تواند محرک علائم آسم باشد از اهمیت زیادی برخوردار است. برای تنگی نفس ناشی از ورزش کردن و انواع دیگر آسم‌ها، مهم است که یک برنامه عمل برای مدیریت آسم داشته باشید و همیشه اسپری دستی کمکی نزد خود داشته باشید. این به خصوص برای افراد مبتلا به تنگی نفس ناشی از ورزش کردن مهم باشد زیرا حملات آسم دیر به دیر بروز می‌کند.
همچنین ممکن است شما تمایل داشته باشید که از دستبندهای شناسایی پزشک استفاده کنید یا شماره تماس برای موارد ضروری در تلفن همراه خود داشته باشید که افراد دیگر متوجه شوند که شما به آسم مبتلا هستید و در صورت لزوم بدانند که باید با چه کسی تماس بگیرند.
آسم شغلی
آیا می‌دانستید که ممکن است شرایط محل کار شما باعث افزایش احتمال ابتلا به آسم برای شما شود؟ محرک‌های مرتبط با شغل فردی مانند گرد و غبار و مواد شیمیایی علل اصلی ابتلا به آسم یا تشدید علائم آسم هستند.
آسم ممکن است به دلیل تحریک مستقیم ریه‌ها یا حساسیت به ماده محرک ایجاد شود.
آسم سرفه‌ای
با این که سرفه ممکن است با برخی علائم آسم همراه باشد، می‌تواند یک پیش‌آگهی یا تک علامت ابتلا به آسم باشد. زمانی که سرفه کردن تنها علامت ابتلا به آسم باشد، به این نوع تنگی نفس، آسم با سرفه گفته می‌شود.
آسم ناشی از مصرف دارو
بیشتر افراد نمی‌دانند که داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک نیز ممکن است آسم آنها را تشدید کنند که البته این نکته برای گروه کمی از افراد صدق می‌کند. برای برخی بیماران مبتلا به آسم، داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه پزشک می‌توانند بسیار خطرناک باشند.آسپیرین و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی دیگر می‌توانند آسم را تشدید کنند یا حتی مهلک باشند. با این نوع از حساسیت شما باید از مصرف داروهایی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و دیکلوفناک که می‌توانند محرک حملات آسمی باشند اجتناب کنند.
آسم شبانه
اگر شما در هنگام شب خس‌خس می‌کنید، دچار سرفه، تنگی نفس و سنگینی سینه می‌شوید ممکن است یا علائم شما به دلیل ابتلا به آسم معمولی تشدید شده یا در یک تشخیص جداگانه‌ای به آسم شبانه مبتلا شده باشید. حدود ۷۵ درصد از افراد مبتلا به آسم ممکن است حداقل یک شب در هفته علائمی مانند سرفه را تجربه شوند و حدود ۴۰ درصد افراد نیز علائم ابتلا به آسم شبانه را در هنگام شب تجربه می‌کنند.
آسم مقاوم به گلوکوکورتیکوئیدها
با این که گلوکوکورتیکوئیدها از قوی‌ترین داروهای ضدالتهابی موجود در بازار هستند و غالباً در درمان آسم مؤثر واقع می‌شوند اما برخی از بیماریان نسبت به این دارو واکنشی نشان نمی‌دهند که به آنها افراد “مقاوم به استروئید” گفته می‌شود. این‌ها افرادی نیستند که دارو را مصرف نکنند یا به دلیل مشکلات مالی و مشکلات دیگر دسترسی به این داروها نداشته باشند، این بیماران فقط نسبت به این داروها واکنشی نشان نمی‌دهند. هنوز به درستی مشخص نیست که چرا برخی افراد نسبت به این نوع درمان مقاوم هستند اما یک فرضیه این است که استروئیدها نمی‌توانند به سلول‌های ریه بچسبند و با کمبود ویتامین دی نیز ارتباط دارد.
مدیریت این نوع آسم بسیار گران بوده و یک مشکل مهم سلامتی محسوب می‌شود.
بیماری‌های دیگر مشابه آسم
همه خس‌خس‌های سینه مربوط به آسم نمی‌شود.
برخی بیماری‌های شایع و نادر وجود دارند که باعث خس‌خس سینه می‌شوند. این بیماری‌های بسیار متنوع هستند. افتادگی پشت بینی و بزرگ شدن لوزه‌ها برخی بیماری‌های شایع هستند که منجر به خس‌خس سینه در برخی افراد می‌شوند اما علت واقعی آن ابتلا به آسم نیست.
به همین ترتیب، برخی بیماری‌های نادر نیز ممکن است منجر به خس‌خس سینه شوند. بزرگ شدن غده تیروئید نیز می‌توانید بر مسیرهای عبور هوا فشار آورده و باعث خس‌خس سینه شود. شما ممکن است به طور مادرزادی دارای حلقه‌های عروقی (عروق خونی که اطراف مسیر عبور هوا قرار گرفته‌اند) باشید که باعث افزایش فشار بر ساختار دستگاه تنفسی شده و منجر به تنگی نفس و خس‌خس سینه می‌گردد.
استرس و آسم: چه ارتباطی به هم دارند؟
استرس باعث افزایش ناگهانی هورمون‌های استرس در بدن می‌شود.
این هورمون‌ها به دلیل ترشح می‌شوند تا ما را برای فرار از خطر یا جنگیدن آماده کنند.
واکنش شما با علائمی مانند افزایش نرخ ضربان قلب، تنش‌های عضلانی و تنفس سطحی و تند (هایپر ونتیلیشن) همراه است. این تغییرات در نحوه تنفس می‌تواند احتمال بروز علائم ابتلا به آسم مانند تنگی قفسه سینه و سرفه کردن را افزایش دهد.
یکی دیگر از دلایلی که استرس می‌تواند آسم را تحریک کند کارهایی است که فرد در هنگامی که دچار استرس می‌شود انجام می‌دهد. ممکن است در زمانی که تحت استرس هستید، خلق و خوی شما عوض شده و عصبانی شوید که خود آن یک محرک هیجانی ابتلا به آسم است. ممکن است در زمان‌هایی که استرس دارید بیشتر بخورید یا بیاشامید که هر دو می‌توانند علائم آسم را تشدید کنند. افراد مبتلا به آسم که استرس دارند ممکن است تمایلی به مصرف داروهای تجویز شده برای آسم خود نداشته باشند به خصوص اگر استرس بلند مدت باعث شده باشد که به اضطراب و افسردگی نیز دچار شده باشند.
علل ابتلا به آسم
دلیل اصلی ابتلا به آسم هنوز مشخص نیست اما ارتباطی پیچیده بین عوامل مختلف وجود دارد. به نظر می‌رسد مشکلات زمینه‌ای، ترشح مولکول‌های التهابی در سلول‌های پوششی برونش باشد که در واکنش به محرک‌های مختلف انجام می‌شود.
محرک‌های حملات آسمی در هر فرد کمی متفاوت هستند.
برخی از آنها به شرح زیر می‌باشند:
- آلرژن‌هایی مانند آلودگی، آلرژن‌های حیوانی (مو و سلول‌ها)، گرد و غبار و غذاها
- آلرژن‌های غیر آلرژیک (شغلی) مانند مواد شوینده، محصولات آرایش مو، چسب‌های اپوکسی، دود، مواد شیمیایی
- ورزش (آسم ناشی از ورزش کردن)
- استرس و واکنش‌های عاطفی شدید
- قرار گرفتن در معرض هوای سرد
- مصرف برخی داروها مانند مسدودکننده‌های بتا و آسپیرین
علائم و نشانه های آسم و تنگی نفس
آسم بر اساس شدت و تناوب بروز علائم آن در چهار گروه طبقه‌بندی می‌شود.این گروه‌ها عبارتند از متناوب خفیف، خفیف مستمر، متوسط مستمر و شدید مستمر. علائم ابتلا به آسم در افراد مبتلا به آسم خفیف متناوب ممکن است فقط گاهی اوقات دیده شوند. افراد مبتلا به آسم شدید مستمر باید برای کنترل بیماری خود هر روز دارو مصرف کنند.
بیماری‌های ریوی دیگر مانند آنفیزم و عفونت‌ها ممکن است علائمی شبیه به آسم داشته باشند یا علائم آنها با آسم همسو بوده یا آنها را تشدید کند. بیماری‌های غیر ریوی مانند رفلاکس معده نیز می‌توانند محرک حملات آسمی در برخی افراد باشند یا علائم آن را تشدید کنند.
تشخیص آسم
تشخیص آسمبررسی دقیق سوابق پزشک و انجام معاینات بالینی بر قفسه سینه و دستگاه تنفسی متمرکز است.
اسپیرومتری برای ارزیابی مسیرهای باریک شده یا مسدود شده (FEV1؛ حجم انقباض اجباری در یک ثانیه).
در این آزمایش‌ها میزان و نرخ بازدم هوا در هنگامی که فرد در یک لوله می‌دمد ارزیابی می‌شود.
این آزمایش را می‌توان برای یک کودک ۵ ساله تا افراد مسن انجام داد تا انسدادهای مسیر عبور هوا که برگشت‌پذیر یا نیمه برگشت‌پذیر هستند مشخص شوند.
آزمایش‌های “چالش” که نایژه را برای انقباض تحریک می‌کند (آزمایش‌های ارجاع برونشی) مانند ورزش، هوای سرد، متاکولین یا هیستامین
بررسی و مطالعه عملکردهای دیگر ریه با عکس‌برداری از قفسه سینه به وسیله اشعه ایکس.
آزمایش‌های دیگر که برای رد احتمال ابتلا به بیماری‌های دیگر مانند فیبروز کیستی، عفونت‌های ریوی شامل سل و رفلاکس معده که علائم مشابه با آسم دارند انجام می‌شوند.
بدون دیدگاه