ثبت سرپایی امواج قلبی یا هولتر

هولتر مانیتورینگ (Holter monitoring)

 

ثبت سرپایی امواج قلبی یا هولتر

در بسیاری از بیماران، آریتمی‌های قلبی بصورت دائم وجود ندارند. ممکن است آریتمی بیمار یا علائم او بصورت حمله‌ای و با فواصل غیر قابل پیش بینی بروز کنند. به این صورت که در زمان ویزیت بیمار، معاینه پزشک و حتی نوار قلب کاملا طبیعی باشد ولی دقایقی بعد یا ساعاتی بعد آریتمی خود را نشان دهد. در بعضی موارد، ممکن است برای تعیین شدت و اهمیت آریتمی یا تعیین ارتباط آریتمی یافت شده با علائم بیمار لازم باشد یک یا چند روز نوسانات ضربان قلب ارزیابی شود. مثلا در بیمارانی که ضربانات اضافه بطنی (PVC) دارند. مهم است که بدانیم تعداد، شکل و نحوه بروز آن‌ها در طی شبانه روز چگونه است. در این موارد از روشی به نام هولتر استفاده می‌شود.

 

هولتر قلب چگونه کار می کند؟

هولتر ریتم قلبی، دستگاه قابل حملی است که بطور مداوم ضربان قلب را ضبط می‌کند.

در این روش دستگاه ثبت کننده نوار قلب، که قبلا دستگاه یا رکوردر به اندازه ۳-۴ برابر گوشی موبایل بود ولی مدل‌های جدید فقط به اندازه یک فلش مموری کوچک و در حد ۱۵ گرم وزن دارد به کمک معمولا ۳ سیم  به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت یا طولانی‌تر به سینه شما متصل می‌شود.

معمولا پزشک از شما خواهد خواست تا فعالیت‌های روزانه خود را انجام دهید و علائمی را که مشاهده می‌کنید، با ذکر ساعت بنویسید. بیمار پس از ۲۴ تا ۴۸ ساعت نزد درمانگاه مربوطه بر می‌گردد. در آن جا پس از جدا کردن الکترودها و سیم‌ها، دستگاه هولتر را به یک رایانه متصل می‌سازند. نرم افزار ویژه هولتر ضمن استفاده از فیلترهای نرم افزاری خود اطلاعات ثبت شده در هولتر را آنالیز  و در جداول آماده می‌کند، ضمن اینکه قسمت‌های مهم آن را به‌صورت نوار قلب نشان می‌دهد این گزارش به‌طور معمول توسط چاپگر متصل به رایانه، چاپ و نسخه‌ای از آن به بیمار تحویل داده می‌شود.

از این روش در موارد زیر می‌توان استفاده کرد:

1. داشتن سرگیچه و یا سنکوپ و غش کردن‌های بدون علت
2. داشتن نامنظمی ضربان قلب که در نوار قلب تشخیص داده نشده است.

این روش دستگاهی شبیه به نوار قلب ولی بسیار کوچکتر و با تعداد سیم های کمتر به بیمار وصل می‌شود.

در مدتی که دستگاه به بیمار متصل است، بیمار باید مانند روزهای عادی فعالیت و زندگی طبیعی خود را داشته باشد. که وقایع قلبی در شرایط عادی ثبت شوند. به بیمار برگه ای داده می‌شود که بیمار باید در آن کلیه علایم خود در طی اتصال هولتر را به دقت یادداشت کند مدت اتصال دستگاه بسته به نوع بیماری، فاصله بروز آریتمی و تشخیص پزشک می تواند متفاوت باشد. در بسیاری از موارد یک یا دو روز کافی است. اما گاهی لازم است که هولتر برای مدت طولانی تری مثلا یک هفته یا حتی یک ماه متصل باشد.

در این موارد هولترهای بخصوصی استفاده می‌شوند. که باطری‌های قویتری دارند و سیم‌های کمتری به بدن وصل می‌شوند که بیمار می‌تواند برای استحمام آنها را جدا کند و بعد دوباره وصل کند. در موارد بسیاری که علایم بیمار با فاصله‌های طولانی حتی چند ماه یکبار اتفاق می‌افتند، هولتر می‌تواند نقش مهمی در تشخیص داشته باشد.

در غالب این بیماران در بین حملات، آریتمی‌های کوچک یا ضربان‌های اضافی یا یافته‌های غیرطبیعی دیگر در بین حملات ثبت می‌شوند که بیمار آنها را احساس نمی‌کند. ولی یافتن آنها به پزشک برای تشخیص نوع آریتمی کمک می‌کند.

 

تفاوت نوار قلب با هولتر چیست؟

نوار قلب معمولی تنها قادر به ثبت وضعیت آنی بیمار است درحالی‌که گاهی انواع آریتمی در زمانی بیمار را آزار می‌دهد که در حال انجام کارهای روزانه است یا شب‌هنگام و زمانی که خواب است. مانیتورینگ هولتر این امکان را به پزشک می‌دهد که بتواند روند فعالیت قلبی بیمار را در یک دوره زمانی مشخص در دسترس داشته باشد. تشخیص انواع آریتمی حاد و فلوتر دهلیزی و دیس ریتمی لحظه‌ای توسط این روش امکان‌پذیر می‌گردد.

 

 

هولتر ۲۴ ساعته فشارخون در منزل

در این روش، دستگاه فشار سنج اتوماتیکی در اختیار شما قرار می‌گیرد که در حالی که شما مشغول انجام فعالیت‌های روزانه خود هستید، بطور مکرر فشارخون و ضربان قلب شما را بررسی و ثبت می‌نماید. تعداد بررسی فشار خون و ضربان توسط این دستگاه، توسط پزشک معالج تنظیم می شود که معمولا ً هر نیم ساعت تا یکساعت یکبار می‌باشد (که البته در خواب تعداد کمتری صورت می‌پذیرد).

این دستگاه کوچک و سبک هیچ محدودیتی در فعالیت های افراد ایجاد نکرده و قسمت لاستیکی آن روی بازو بسته شده و قسمت دیجیتال آن در زیر لباس قرار داشته و قابل دیدن برای دیگران نمی باشد. دستگاه بمدت ۲۴ ساعت همراه شخص بوده و وزن و اندازه آن تقریبا ۲ برابر گوشی تلفن همراه معمولی می‌باشد. با توجه به این که فشار خون، در طول شبانه روز تغییرات مکرری دارد.

چنانچه از این دستگاه استفاده شود می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری از میانگین فشار خون بیمار و نیز نوسانات آن در اختیار پزشک قرار دهد و بنابراین تصمیم گیری لازم برای درمان، بصورت کاملتر و بهتر صورت می‌پذیرد.

موارد استفاده از هولتر فشارخون

• بیمارانی که فقط در موقعیت های خاص مثلادر مطب یا… فشارشان بالا است و در بقیه موارد فشار بالا ندارند.
• بررسی نوسانات فشار خون در طول ۲۴ ساعت
• تشخیص افزایش فشارخون در شب
• بررسی نوسانات فشار خون در حین انجام کارهای روزانه
• بررسی تاثیر داروها در طول ۲۴ ساعت
• بررسی فشار خون مقاوم به دارو
• تصمیم در مورد شروع دارو و در صورتی که فشار خون بیمار لب مرزی باشد.
• بررسی فشارخون در حین حاملگی
• بررسی فشار خون ماسکه (افرادی که علیرغم فشاربالا، بدلایلی در مطب فشار خونشان نرمال می‌شود.

 

در چه صورتی نیاز به استفاده از دستگاه هولتر 24 ساعته مانیتورینگ وجود دارد؟!

وقتی پزشک احتمال وجود مشکلی در قلب و عروق را تشخیص دهد، اما نتواند آن را با نوار قلب، اکوی قلب یا تست ورزش به‌درستی تشخیص دهد، استفاده از دستگاه هولتر را تجویز می‌کند.

 

اما به صورت کلی زمانی نیاز به استفاده از دستگاه هولتر وجود دارد که :

• نیاز به ارزیابی دقیق و طولانی‌تری برای بررسی ریتم ضربان قلب وجود داشته باشد.
• علائمی نظیر سرگیجه، درد در قفسه سینه، خستگی، تنگی نفس یا غش مزمن شوند.
• بنا به دلایلی مانند ضخیم شدن دیواره قلب پزشک ریسک بروز حمله قلبی را در بیمار بالا تشخیص دهد.
• بررسی عملکرد قلب در شرایط عادی و انجام کارهای روزمره مورد نیاز باشد.
• لازم باشد پزشک بداند آیا قلب بیمار در طی روز ضربان منظمی دارد یا دچار وقفه می‌شود.

 

در زمان نصب دستگاه هولتر چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

نصب دستگاه هولتر به‌صورت سرپایی انجام می‌شود. معمولاً پزشک متخصص قلب و عروق یا تکنسینی کارآزموده دستگاه هولتر 24 ساعته را به بیمار متصل می‌کند.

در زمان نصب هولتر مانیتورینگ:

• از بیمار خواسته می‌شود تزئینات فلزی مانند گوشواره، گردن بند یا هر چیز دیگری که ممکن است در کار دستگاه هولتر اختلال ایجاد کند را در بیاورد.
• بیمار باید لباس خود را تا قفسه سینه بالا بیاورد تا گیرنده های هولتر به چند نقطه از بدن او متصل شود.
• مناطقی که الکترودها یا همان گیرنده‌ها باید به بدن بیمار متصل شوند، تمیز می‌شوند. ممکن است لازم باشد موی این قسمت‌ها تراشیده شود.
• کسی که هولتر را به بدن بیمار متصل می‌کند بسته به شکل و اندازه دستگاه ممکن است آن را دور گردن بیمار بیندازید یا به کمر او ببندد.
• محض اطمینان باطری اضافه دستگاه هولتر به بیمار داده می‌شود همچنین نحوه تعویض باطری به او آموزش داده می‌شود.
• سپس از بیمار خواسته می‌شود به انجام فعالیت‌های عادی و روزانه خود بپردازد. همچنین در دفترچه‌ای احوالات کلی خود را اعم از احساس درد در قفسه سینه، سوزش قلب، سرگیجه، سردرد یا تپش شدید را با ذکر زمان دقیق یادداشت کند.

 

استفاده از دستگاه هولتر نیاز به آمادگی خاصی دارد؟

برای استفاده از دستگاه هولتر نیاز به هیچ پیش زمینه یا آمادگی خاصی وجود ندارد. ضمن آن که هر چیزی که بیمار به آن نیاز داشته باشد توسط پزشک یا متخصصی که دستگاه هولتر را وصل می‌کند، توضیح داده می‌شود.

 

 

آیا استفاده از دستگاه هولتر مانیتورینگ دردناک، خطرناک یا دشوار است؟

استفاده از دستگاه هولتر دردناک نیست. فقط ممکن است بیمار در محل اتصال گیرنده‌های دستگاه با پوست خود کمی دچار احساس سوزش شود. همچنین این دستگاه برای قلب یا سایر اعضای بدن هیچ خطری ندارد.

اما به دلیل آن‌که بیمار مجبور است دستگاه را بین 24 تا 48 ساعت با خود حمل کند، ممکن است این کار کمی برای او دردسر داشته باشد. مثلاً بیمار موقع استحمام باید دستگاه را از خود جدا کرده و پس از آن دوباره هولتر را به خود متصل کند.

همچنین بیمار باید مراقب باشد که گیرنده‌های دستگاه هولتر در زمان خواب یا انجام فعالیت عادی روزانه از بدن او جدا نشود.

 

بیمار در زمان استفاده از هولتر چه مواردی را باید رعایت کند؟

به بیمار توصیه می‌شود در طول مدت زمانی که هولتر به او متصل است با تلفن همراه خود کار نکند. همچنین بودن در کنار میدان‌های مغناطیسی شدید، استفاده از وسیله‌هایی که آهن‌ربای خیلی قوی دارند یا دستگاه‌هایی مانند فلزیاب، سیم‌های برق با ولتاژ بالا، ماشین ریش تراش، مسواک برقی و اجاق ماکروویو سبب بروز اختلال در ثبت سیگنال‌های قلب می‌شوند. بنابراین بیمار باید از این وسیله‌ها تا حد امکان دوری کند.

بیمار باید در این مدت از استعمال دخانیات خودداری نماید. اگر داروی خاصی مصرف می‌کند این موضوع را حتماً به پزشک خود اطلاع دهد. همچنین اگر دچار مشکل تعریق زیاد است مراقب باشد که این موضوع سبب جدا شدن اتصالات هولتر از بدن او یا خاموش شدن دستگاه نشود.