یبوست و تمام راه های درمان آن – کلینیک قلب و دیابت اکسیر

یبوست چیست؟

کمتر از سه بار اجابت مزاج در هفته، از نظر پزشکی، تعریف یبوست است. با این حال، این نشانه از فردی به فرد دیگر متفاوت است. بعضی از افراد چندین بار در روز اجابت مزاج دارند، در حالی که دیگران فقط یک تا دو بار در هفته این عمل را انجام می‌دهند. الگوی اجابت مزاج شما هرچه باشد، منحصر به فرد و طبیعی است، به شرطی که این الگو متغیر نباشد.

یبوست زمانی اتفاق می‌افتد که حرکات روده کمتر شده و دفع مدفوع مشکل شود. این اتفاق اغلب به دلیل تغییر در رژیم غذایی یا برنامه روزمره یا به دلیل مصرف ناکافی فیبر رخ می‌دهد. اگر درد شدید، خون در مدفوع یا یبوستی دارید که بیش از سه هفته طول می‌کشد، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.

سایر ویژگی‌های اصلی که معمولاً یبوست را تعریف می‌کنند عبارتند از:

• مدفوع خشک و سفت
• اجابت مزاج دردناک است و دفع مدفوع به سختی
• احساس عدم تخلیه روده با وجود اجابت مزاج

یبوست چقدر شایع است؟

یبوست یکی از شایع‌ترین بیماری دستگاه گوارش در ایالات متحده است. حداقل 2.5 میلیون نفر هر ساله به دلیل یبوست به پزشک مراجعه می‌کنند. افراد در هر سنی ممکن است یک دوره یبوست داشته باشند. همچنین افراد و موقعیت‌های خاصی وجود دارد که احتمالاً منجر به یبوست مداوم می‌شود (“یبوست مزمن”). که شامل:

• سن: افراد مسن بیشتر به یبوست مبتلا می‌شوند، متابولیسم آن‌ها کندتر و قدرت انقباض عضلانی در طول دستگاه گوارش کمتر است.
• زن بودن: در دوران بارداری و بعد از زایمان، تغییر در هورمون‌های بانوان را بیشتر مستعد ابتلا به یبوست می‌کند چرا کودک درون رحم روده‌ها تحت فشار قرار می‌دهد و باعث کند شدن مدفوع می‌شود.
• کاهش مصرف غذاهای پر فیبر: غذاهای حاوی فیبر بالا باعث حرکت غذا در سیستم گوارش می‌شوند.
• مصرف برخی از داروها
• داشتن برخی اختلالات عصبی: مانند (بیماری‌های مغز و نخاع) و اختلالات گوارشی

یبوست زمانی اتفاق می‌افتد که روده بزرگ مقدار زیادی آب را از مواد زائد (مدفوع / مدفوع) جذب می‌کند که باعث خشک شدن مدفوع شده و سخت شدن قوام و دفع آن از بدن را در پی دارد به عبارت دیگر غذای هضم شده (ضایعات) و نیمه هضم شده از روده کوچک به روده بزرگ حرکت می‌کند، روده بزرگ آب را از مانده غذا جذب می‌کند، که ماده جامدی به نام مدفوع ایجاد می‌کند.

آیا یبوست می‌تواند باعث آسیب داخلی شود و یا منجر به سایر مشکلات سلامتی شود؟

اگر حرکات منظم و مداوم روده وجود نداشته باشید، عوارضی در پی دارد. برخی از عوارض عبارت‌اند از:

• وریدهای متورم و ملتهب در راست روده (بیماری به نام بواسیر)
• شکاف در قسمت داخلی مقعد که از مدفوع سفت شده (به نام شکاف مقعدی)
• عفونت در کیسه‌هایی تجمع مدفوع (بیماری موسوم به دیورتیکولیت)
• انباشته شدن بیش از حد مدفوع / مدفوع در راست روده و مقعد (وضعیتی به نام عدم وجود مدفوع)
• آسیب دیدن عضلات کف لگن در اثر فشار آوردن برای حرکت دادن روده‌ها. این عضلات به کنترل مثانه کمک می‌کنند. فشار بیش از حد برای مدت زمان طولانی ممکن است باعث نشت ادرار از مثانه شود (بیماری به نام بی اختیاری ادرار استرس)

علل بروز یبوست

همانطور که گفته شد یبوست زمانی اتفاق می افتد که مدفوع خیلی آهسته از طریق روده‌ها حرکت می‌کند یا نمی‌توان به راحتی آن را از راست روده خارج کرد که این امر باعث سفت و خشک شدن مدفوع می‌شود.

یبوست موقت (حاد) شایع است و معمولاً به عوامل رژیم غذایی و سبک زندگی مربوط می‌شود. با این حال، برخی از افراد یبوست مزمن را تجربه می‌کنند که در کارهای روزمره آنها تداخل ایجاد می‌کند. یبوست مزمن، نوعی یبوست است که برای چندین هفته یا بیشتر ادامه دارد.

دلایل بسیاری برای یبوست مزمن وجود دارد، از جمله:

• انسداد در روده بزرگ یا راست روده: در اثر انسداد روده: شکاف مقعدی، سرطان روده، سرطان رکتوم ایجاد می‌شود و باعث می‌شود دیواره واژن برجسته شود (رکتوسل)
• باریک شدن روده بزرگ (تنگی روده): که می‌تواند در اثر بیماری‌های التهابی روده مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو ایجاد شود.
• اختلالات عملکردی دستگاه گوارش: که در آن روده رفتار غیرطبیعی اما بدون شواهدی از آسیب یا بیماری دارد. به عنوان مثال، سندرم روده تحریک پذیر
• مشکلات مربوط به عضلات لگن در داشتن دفع مدفوع: از جمله عضلات لگن ضعیف یا منقبض و عدم توانایی در شل شدن عضلات لگن
• مشکلات عصبی که بر عضلات روده بزرگ و راست روده تأثیر می‌گذارد: ناشی از مولتیپل اسکلروزیس، بیماری پارکینسون، آسیب مغز یا نخاع و سکته مغزی
• عدم تعادل هورمون‌هایی که به حفظ تعادل مایعات بدن کمک می‌کنند: ناشی از دیابت شیرین، بارداری و غده تیروئید کم کار (کم کاری تیروئید).

چه عواملی باعث یبوست می شود؟

دلایل زیادی برای یبوست وجود دارد، از جمله: انتخاب سبک زندگی، مصرف داروها، شرایط پزشکی و بارداری.

علل شایع در زندگی در بروز یبوست عبارت‌اند از:

• خوردن غذاهای کم فیبر
• عدم نوشیدن آب کافی (کمبود آب)
• عدم ورزش کردن کافی
• تغییراتی در برنامه منظم، مانند مسافرت یا غذا خوردن یا خوابیدن در زمان‌های مختلف
• خوردن مقادیر زیادی شیر یا پنیر
• فشار
• مقاومت در برابر تمایل به دفع مدفوع

عوامل خطر

عواملی که ممکن است احتمال یبوست را ایجاد یا افزایش دهند عبارت‌اند از:

• کمبود فیبر غذایی، به عنوان مثال، میوه، سبزیجات و غلات
• مصرف مایعات ناکافی
• مصرف بیش از حد قهوه، چای یا الکل (که باعث کمبود آب بدن می‌شود)
• مصرف بیش از حد غذاهای یبوست (کم فیبر)، به عنوان مثال، غذاهای فرآوری شده ، گوشت و محصولات لبنی
• نادیده گرفتن اشتیاق برای اجابت مزاج
• ورزش نکردن / داشتن سطح پایین فعالیت بدنی
• تغییر در رژیم غذایی یا برنامه روزمره
• مسائل روانشناختی، به عنوان مثال، استرس، اضطراب، افسردگی و اختلالات خوردن
• داروهای خاص، به عنوان مثال، برخی از داروهای ضد افسردگی و کاهش فشار خون، داروهای افیونی (کدئین و مورفین)، ضد اسیدها، مکمل‌های آهن و برخی داروهای غیرقانونی
• استفاده از ملین‌ها به طور منظم

علائم و نشانه‌ها

علائم و نشانه‌های یبوست عبارتند از:

• دفع کمتر از سه مدفوع در هفته
• داشتن مدفوع خشک، توده‌ای یا سفت
• در حال تحرک و اجابت مزاج است
• داشتن این احساس که در راست روده شما انسدادی وجود دارد که مانع از اجابت مزاج می‌شود
• داشتن این احساس که نمی‌توان مدفوع را به طور کامل از راست روده تخلیه کرد

در صورت تجربه یا مشاهده موارد زیر باید پزشک عمومی خود را مشاهده کنید:

• خون در مدفوع
• یبوست که با اسهال متناوب می شود.
• یبوست که پس از ایجاد تغییرات در رژیم غذایی یا آزمایش سایر روش‌های درمانی همچنان ادامه دارد.
• شکم درد یا نفخ شکم همراه با یبوست
• کاهش وزن بدون تلاش برای کاهش وزن

درمان

برای بیشتر افراد مبتلا به یبوست، درمان اولیه شامل رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی برای سرعت بخشیدن به حرکت مدفوع از طریق روده‌ها است. این تغییرات شامل موارد زیر است:

• افزایش مصرف فیبر و مایعات در رژیم غذایی
• ورزش روزانه
• کاهش مصرف غذاهای یبوست و نوشیدنی‌ها.

اگر تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی منجر به رفع یبوست نشود، ممکن است دارو یا جراحی توصیه شود.

داروهایی که ممکن است توسط پزشک برای درمان یبوست تجویز شود عبارتند از:

• ملین‌های فله‌ساز (الیاف؛ به عنوان مثال پسیلیوم، استركولیا):

مایعات را در روده‌ها جذب كرده و متورم می‌شود و مدفوع بزرگ و نرم ایجاد می‌كند، وجود آن باعث تحریک حرکات روده می‌شود.

• ملین‌های نرم کننده مدفوع (به عنوان مثال سدیم docusate):

با کشیدن آب از روده مدفوع را مرطوب کنید و برای بیمارانی استفاده می‌شود که باید از خستگی در هنگام دفع اجتناب کنند

• Enemas و شیاف (به عنوان مثال سیترات سدیم، گلیسرول، تنقیه فسفات):

به نرم شدن مدفوع و تولید مدفوع کمک می‌کند.

• ملین‌های اسموتیک (به عنوان مثال هیدروکسید منیزیم، لاکتولوز):

مایعات را از بافت‌های اطراف به روده می‌کشند و در نتیجه باعث ایجاد توده مدفوع نرم و افزایش حرکت روده می‌شود.

• ملین‌های محرک (به عنوان مثال سنوزید B، بیساکودیل):

باعث انقباض روده‌ها می‌شود که باعث حرکت مدفوع از طریق روده می‌شود.

• مسهل‌های روان کننده سریع اثر (به عنوان مثال مایع پارافین):

با کاهش جذب آب از روده، که باعث می‌شود مدفوع نرم بماند، روده را چرب کنید تا مدفوع را تسهیل کند.

• عوامل پروکینتیک (به عنوان مثال، پروکالوپرید):

حرکات روده را تحریک و عادی می‌کند. استفاده از آنها فقط به افرادی که یبوست شدید دارند محدود می‌شود.

مصرف داروهای ملین بدون نظارت پزشکی توصیه نمی‌شود. آنها نباید بطور منظم مورد استفاده قرار گیرند و پس از رفع یبوست باید آنها را متوقف کرد. به طور مرتب ملین‌ها می‌توانند تن ماهیچه طبیعی روده را کاهش دهند و از این رو به یک عامل خطر برای یبوست تبدیل شوند.

جراحی معمولاً به ارزیابی علل اساسی محدود می‌شود، اما ممکن است برای افرادی که یبوست مزمن ناشی از انسداد روده، رکتوسل، شکاف مقعدی یا تنگی روده دارند و به سایر درمان‌ها پاسخ نداده است، لازم باشد. برای افرادی که به طور غیر طبیعی حرکات روده را کاهش می‌دهند و درمان‌های دیگر را بدون موفقیت انجام داده‌اند، برداشتن بخشی از روده با جراحی ممکن است یک گزینه باشد.

داروهایی که می توانند باعث یبوست شوند عبارتند از:

• داروهای ضد درد شدید مانند داروهای مخدر حاوی کدئین، اکسی کدون (Oxycontin) و هیدرومورفون (Dilaudid).
• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، مانند ایبوپروفن (Advil ، Motrin) و ناپروکسن (Aleve).
• داروهای ضد افسردگی، از جمله مهارکننده‌های انتخابی جذب مجدد سروتونین (مانند فلوکستین [Prozac®]) یا داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای (مانند آمی تریپتیلین [Elavil]).
• آنتی اسیدهای حاوی کلسیم یا آلومینیوم مانند Tums.
• قرص آهن
• داروهای آلرژی، مانند آنتی هیستامین‌ها (مانند دیفن هیدرامین بنادریل).
• برخی از داروهای فشار خون، از جمله مسدود کننده‌های کانال کلسیم (مانند وراپامیل [Calan SR]، دیلتیازم [Cardizem] و نیفدیپین [Procardia and]) و بتابلوکرها (مانند آتنولول [Tenormin]).
• داروهای روانپزشکی، مانند کلوزاپین (Clozaril C) و اولانزاپین (Zyprexa).
• داروهای ضد تشنج / تشنج، مانند فنی توئین و گاباپنتین.
• داروهای آنتی انوزا، مانند اندانسترون (Zofran).
• بسیاری از داروها می‌توانند باعث یبوست شوند. اگر سوالی یا نگرانی دارید از پزشک یا داروساز خود سوال کنید.

جلوگیری

تغییرات ساده در رژیم غذایی و شیوه زندگی می‌تواند به جلوگیری از یبوست کمک کند:

• مصرف فیبرهای غذایی را افزایش دهید، به عنوان مثال، سبوس گندم، جو دوسر، دانه کتان، آلو خشک، کلم بروکلی، ریواس، کیوی، ذرت و میوه‌های خشک
• غذاهای فرآوری شده، لبنیات و گوشت که حاوی مقادیر کمی فیبر هستند، کمتر بخورید.
• مایعات به خصوص آب بنوشید و از مصرف الکل و کافئین خودداری کنید.
• روزانه پیاده‌روی یا دویدن انجام دهید.
• حرکات روده را به تأخیر نیندازید و وقتی احساس تمایل می کنید اجابت مزاج داشته باشید.
• هنگام تحریک اجابت مزاج، از فشار دادن خودداری کنید.
• یک عادت مداوم و بدون عجله در روده ایجاد کنید.
• استرس و اضطراب را به حداقل برسانید.

شاید این مقاله برایتان مفید باشد: درمان بیماری های گوارشی 

منابع:

my.clevelandclinic.org

www.southerncross.co.nz