درمان و کنترل پرفشاری

قلب مانند یک پمپ طراحی شده است که خون را در داخل بدن ما به گردش در می آورد. خون از طریق شریان ها به عضلات و اندام های ما پمپ می شود.

پمپ ها از طریق تولید فشار کار می کنند. به عبارت ساده تر، تولید فشار بیش از حد، باعث وارد آمدن فشار به خود قلب و عروق می شود. این حالت می تواند باعث نارسایی قلبی و یا پاره شدن یکی از سرخرگ ها شود.

فشار خون بستگی به ترکیبی از دو عامل زیر دارد:

• قلب با چه فشار و نیرویی خون را در داخل بدن به گردش در می آورد.
• شریان ها به چه میزان تنگ یا سفت شده باشند.

فشار خون بالا زمانی رخ می دهد که خون مجبور باشد با فشاری بیشتر از داخل سرخرگ ها حرکت کند.

در حدود ۱۰ میلیون نفر در بریتانیا به فشار خون بالا مبتلا هستند (تقریبا یک پنجم از جمعیت بریتانیا)

فشار خون طبیعی چقدر است؟

فشار خون به کمک دو عدد اندازه گیری و بیان می شود. به عنوان مثال گفته می شود که “فشار خون ۱۲۰ روی ۸۰” یا “فشار خون ۱۲ روی ۸”.

• عدد اول فشار خون سیستولیک است که نشان دهنده ی حداکثر فشار خونی است که بر اثر ضربان قلب در شریان ها به وجود می آید.
• عدد دوم فشار خون دیاستولیک است که نشان دهنده ی حداقل فشار خون موجود در شریان هاست و زمانی را نشان می دهد که قلب در حال استراحت و پر شدن مجدد است.

واحد اندازه گیری فشار خون “میلی متر جیوه – mmHg” می باشد.

فشار خون طبیعی برابر است با ۱۲۰ روی ۸۰ میلی متر جیوه.

چه مقدار فشار خون را فشار خون بالا می نامند؟

با افزایش سن، به دلیل کاهش خاصیت ارتجاعی شریان ها، احتمال ابتلا به فشار خون بالا بیشتر می شود. لذا سن افراد یک فاکتور اساسی برای تعیین بالا بودن فشار خون افراد محسوب می شود.

به طور کلی افرادی که به طور مداوم فشار خون سیستولیک آنها بالای ۱۴۰ میلی متر جیوه و یا فشار خون دیاستولیک آنها بالای ۸۵ میلی متر جیوه باشد نیاز دارند که برای کاهش فشار خون خود تحت درمان قرار گیرند.

افرادی که در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی مانند سکته مغزی یا آنژین صدری قرار دارند ممکن است با فشار خون پایین تر (۱۳۰ تا ۱۴۰ میلی متر جیوه فشار سیستولیک و ۸۰ تا ۸۵ میلی متر جیوه فشار دیاستولیک) نیز تحت درمان قرار بگیرند.

علائم فشار خون بالا چه چیزهایی هستند؟

یکی از بزرگترین مشکلات فشار خون بالا این است که به ندرت باعث بروز علائم می شود.

این قضیه به این معناست که ممکن است تا زمانی که یکی از عوارض آن مانند سکته قلبی یا مغزی بروز نکند، فرد از بیماری خود اطلاع پیدا نکند.

با این وجود خون دماغ و قرمزی صورت می تواند نشانه ای از فشار خون بالا باشد.

فشار خون بالا می تواند باعث بروز علائم زیر شود:

• سردرد
• خواب آلودگی
• سردرگمی
• کما

فشار خون بالا چه عوارضی را می تواند ایجاد کند؟

• آترواسکلروز (تنگ شدن عروق)
• آنوریسم
• سکته مغزی
• حمله قلبی
• نارسایی قلبی (کاهش توانایی پمپاژ خون توسط قلب)
• نارسایی کلیه
• آسیب دیدن چشم

علل فشار خون بالا چه چیزهایی هستند؟

علت فشار خون بالا در بیش از ۹۵ درصد موارد ناشناخته است. این نوع فشار خون را “فشار خون اولیه” می نامند.

در ۵ درصد باقی مانده یک علت زمینه ای باعث بروز فشار خون می شود که در این حالت به آن “فشار خون ثانویه” گفته می شود.

برخی از علل فشار خون ثانویه عبارتند از:

• بیماری های مزمن کلیوی
• بیماری در عروق خونی کلیه ها
• مصرف بیش از حد الکل
• اختلالات هورمونی
• تومور غدد درون ریز

عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به فشار خون بالا چه چیزهایی هستند؟

هر کسی می تواند به فشار خون بالا مبتلا شود اما عوامل زیر می توانند خطر ابتلا به فشار خون بالا و یا خطر بروز عوارض ناشی از فشار خون بالا را بیشتر کنند:

• سابقه خانوادگی
• چاقی
• دخانیات
• دیابت نوع ۱ یا ۲
• بیماری های کلیوی
• مصرف بیش از حد الکل
• مصرف بیش از حد نمک
• ورزش نکردن
• برخی از دارو ها مانند استروئید ها

چه کاری می توانم بکنم؟

بعد از رسیدن به سنین میانسالی باید اطلاع دقیقی از قد، وزن، فشار خون و سطح کلسترول خود داشته باشد.

اگر سابقه خانوادگی فشار خون بالا دارید باید حتما به صورت منظم فشار خون شما چک شود. در این حالت، درمان فشار خون شما قبل از بروز هر گونه عوارضی می تواند شروع شود.

سبک زندگی خود را تغییر دهید:

• دخانیات را ترک کنید.
• وزن کم کنید.
• به صورت منظم ورزش کنید.
• یک رژیم غذایی متنوع داشته باشید.
• مشروبات الکلی مصرف نکنید.
• مصرف نمک را محدود کنید.
• استرس خود را کاهش دهید. برای این کار می توانید از موقعیت های استرس زا دوری کنید و یا اینکه تکنیک های تمدد اعصاب را فرا بگیرید.

این عوامل باعث کاهش فشار خون شما می شود.

اگر احساس می کنید فشار خون شما بالا است حتما به پزشک مراجعه کنید. ممکن است لازم باشد به صورت منظم دارو مصرف کنید. به هیچ عنوان به صورت خودسرانه دارو های فشار خون را مصرف نکنید.

فشار خون بالا اگر درمان نشود می تواند به عوارض جدی و خطرناکی منجر شود.

شما می توانید یک دستگاه فشار سنج پزشکی تهیه کنید و در خانه و به صورت منظم فشار خود را چک کنید و در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنید.

کدام یک از شماره‌های فشار خون مهم‌تر هستند؟

به طور معمول عدد بالای فشار خون یا عدد سیستولیک مهم‌تر بوده و بیشتر مورد توجه پزشکان قرار می‌گیرد. چرا که این عدد یکی از علائم ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی در افراد بالای 50 سال است.

البته در اغلب افراد عدد بالای فشار خون یا سیستولیک با افزایش سن بالاتر می‌رود. این یک امر طبیعی بوده و دلیل آن سخت شدن بافت شریان‌های بزرگ خون است.

با این حال ممکن است در برخی از موارد ابتلای فرد به فشار خون بالا از روی عدد دیاستولیک تشخیص داده شود. همچنین این عدد گاهی نمایانگر آمادگی فرد برای بروز بیماری ایسکمیک قلبی ischemic heart  یا سکته مغزی است. البته این موضوع در افراد بین 40 تا 89 سال باید جدی گرفته شود.

فشار خون بالا به ” قاتل خاموش” معروف است

به این دلیل به فشار خون بالا قاتل خاموش گفته می‌شود که بیشتر اوقات این عارضه علائم بارزی ندارد. برخی از خصوصیات بدنی فرد و سبک زندگی او می‌توانند زمینه را برای بروز فشار خون بالا فراهم کنند. به هر حال در صورتی که فشار خون بالا به موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود می‌تواند صدمات جبران ناپذیری را به سیستم گردش خون وارد کنند. موضوعی که ممکن است ریسک بروز حمله قلبی، سکته مغزی و سایر تهدیدات سلامتی را بالا ببرد.

مهم‌ترین چیزهایی که باید در خصوص فشار خون بالا بدانید!

فشار خون بالا یک موضوع بسیار جدی است. زیرا بروز آن می‌تواند منجر به بروز مشکلات عمده در سلامتی فرد شود. بنابراین این نکات را به یاد داشته باشید:

• فشار خون بالا گرچه ممکن است شما را بیمار نکند. اما موضوعی بسیار جدی است. بنابراین حتماً برای کنترل و درمان آن به پزشک مراجعه کنید.
• به راحتی می‌توانید مشکل ابتلا به فشار خون بالا را با تغییر در عادات روزانه، رژیم غذایی و مصرف دارو مهار کنید.
• اگر مدت‌ها است در حال مصرف داروی فشار خون با دوز خیلی بالا هستید، می‌توانید با تغییر سبک زندگی خود به تدریج و با نظارت پزشک دوز آن را کاهش دهید.
• اگر مبتلا به فشار خون بالا هستید و با مصرف دارو توانسته‌اید آن را کنترل کنید، پس جای هیچگونه نگرانی برای شما وجود ندارد.
• در صورتی که به فشار خون بالا مبتلا هستید، در هر مراجعه به پزشک با هر تخصصی این موضوع را باید با او در میان بگذارید.
• چنانچه به پزشکی مراجعه کردید و او برای شما مکمل غذایی یا داروی خاصی تجویز کرد، حتماً در خصوص نحوه مصرف آن‌ها با داروهای کاهش دهنده فشار خون با او مشورت کنید. چرا که برخی داروها یا مکمل‌ها عملکرد داروهای کاهنده فشار خون را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

پزشک شما چه کاری می تواند برای شما انجام دهد؟

• عوامل خطر و همچنین سبک زندگی صحیح را برای شما توضیح خواهد داد.
• در صورت نیاز برای شما داروهای فشار خون تجویز خواهد کرد که باید حتما به صورت منظم مصرف شوند.
• اگر کنترل فشار خون شما دشوار به نظر برسد ممکن است پزشک عمومی شما، شما را به یک متخصص در زمینه فشار خون ارجاع دهد.

کلسترول خون

عامل مهم در تعیین خطرناک بودن فشار خون بالا، سطح کلسترول خون شماست. کلسترول بالا حساسیت عروق را به فشار خون بالا افزایش می دهد و باعث می شود که آنها بیشتر مستعد آسیب دیدن باشند.

این به آن معناست که اگر فشار خون شما نیاز به درمان داشته باشد حتما لازم است که سطح کلسترول خون شما نیز چک شود و در صورت لزوم میزان آن کاهش یابد.

در حالی که رژیم غذایی سالم، حفظ وزن مناسب و ورزش کردن می توانند در کنترل سطح کلسترول موثر باشند اما در برخی از افراد لازم است که برای کاهش سطح کلسترول داروهای خاصی تجویز و مصرف شود.

فشار خون بالا و تاثیر آن بر امید به زندگی

با درمان فشار خون بالا، خطر بروز عوارض آن کم شده و متوسط امید به زندگی تقریبا با افراد عادی برابر می شود.

اما اگر فشار خون بالا درمان نشود، به دلیل افزایش خطر بروز عوارض ناشی از آن مانند نارسایی قلبی و سکته مغزی، امید به زندگی کاهش پیدا می کند.

سوالات متداول درمان و کنترل پرفشاری

1- فشار خون طبیعی بر حسب سن چقدر است؟

به عنوان یک راهنمای کلی : فشار خون ایدئال معمولاً mmHG 60/90 (9 روی 6) یا mmHG 80 /120 (12 روی 8) است. البته اگر سن فرد بالای 80 سال باشد اعدادی نظیر mmHG 90 /140(14 روی 9) و mmHG 90/ 150(15 روی 9) نیز فشار خون نرمال محسوب می‌شوند. mmHG= میلی گرم جیوه که واحد اندازه گیری فشار خون است.

2- عدد فشار خون بالا مهم است یا فشار خون پائین؟

در علم پزشکی عدد فشار خون بالا یا سیستولیک از فشار خون پائین یا دیاستولیک مهم‌تر است. چرا که ریسک حمله قلبی یا سکته مغزی در افرادی که به فشار خون بالا مبتلا هستند بالاتر است.

3- علائم فشار خون بالا چیست؟

• بالا رفتن دمای بدن یا گرگرفتگی • وزوز گوش • درد قفسه سینه • تنگی نفس • سردرد • تعریق بیش از اندازه و غیر معمول • اضطراب • اختلال در خواب • سرخ شدن رنگ پوست • سرگیجه • خون ریزی از بینی بدون وجود جراحت

4- عوارض فشار خون بالا چیست؟

اگر فشار خون بالا تشخیص داده نشده و کنترل نشود می‌تواند منجر به نارسایی قلب، حمله قلبی، سکته مغزی یا نارسایی کلیه شود.

5- چگونه فشار خون خود را پائین بیاوریم؟

با این روش‌ها می‌توان فشار خون را پائین آورد: • ورزش کردن بهترین و مؤثرترین عامل کاهنده فشار خون است. • رعایت رژیم غذایی کم سدیم یا همان کم نمک. • کاهش دادن مصرف نوشیدنی‌های الکلی. • دوری کردن از استرس و آموزش راه‌های کنترل و مهار آن.

6- چه غذاهایی فشار خون را بالا می‌برند؟

• غذاهای چرب و روغنی • غذاهای فرآوری شده مانند سویس، کالباس، ژامبون و بیکن • گوشت‌های نمک سود شده • غذاهای کنسروی • برخی ادویه‌ها • بیشتر سس‌ها • غذاهای آماده • فست فودها • اسنک‌ها • غذاهای سرخ شده • لبنیات پرچرب • نوشابه‌های قندی • آبمیوه‌های صنعتی

7- آیا نوشیدن آب به کاهش فشار خون کمک می‌کند؟

بهترین نوشیدنی برای کسانی که به فشار خون بالا مبتلا هستند، آب است. تحقیقات نشان داده است که نوشیدن بین 8 تا 12 لیوان آب به دلیل داشتن کلسیم و منیزیم محلول در آن می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند.

8- کدام میوه‌ و سبزی‌ها برای کاهش فشار خون مناسب هستند؟

• انواع توت‌ها • موز • چغندر • کیوی • هندوانه • سیر • پسته • انار • کلم، کاهو، اسفناج و سبزی‌های برگ پهن